6 Απριλίου 1941: Οι Γερμανοί εισβάλουν στην Ελλάδα – Το άγνωστο ΟΧΙ και το έπος των οχυρών Ρούπελ

Το ημερολόγιο έγραφε, 6 Απριλίου 1941 και οι Γερμανοί εισβάλουν στην Ελλάδα.Η  γερμανική εισβολή, γνωστή ως  επιχείρηση «Μαρίτα» αφορούσε

​

Το ημερολόγιο έγραφε, 6 Απριλίου 1941 και οι Γερμανοί εισβάλουν στην Ελλάδα.

Η  γερμανική εισβολή, γνωστή ως  επιχείρηση «Μαρίτα» αφορούσε την ηπειρωτική Ελλάδα και αποφασίστηκε ως αποτέλεσμα της πανωλεθρίας των Ιταλών, στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου.

Στόχος του σχεδίου ήταν η ανακούφιση των ιταλικών δυνάμεων  στο αλβανικό μέτωπο, αλλά και η επίθεση στη Γιουγκοσλαβία, η οποία όπως και η Ελλάδα αντιστεκόταν στις δυνάμεις του Άξονα.

Η επιχείρηση Μαρίτα ανατέθηκε στη 12η στρατιά της Βέρμαχτ με διοικητή τον στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ, ενώ οι δυνάμεις που επιτέθηκαν στην Ελλάδα συγκεκριμένα περιλάμβαναν 180.000 άνδρες, περίπου 500 άρματα μάχης και μαχητικά  αεροσκάφη που εξασφάλιζαν την απόλυτη αεροπορική υπεροχή των Γερμανών

Το Γερμανικό τελεσίγραφο

Η επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας κατά της χώρας μας εκδηλώθηκε στις 5:15 το πρωί της 6ης Απριλίου 1941 στα οχυρά της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας, 45 λεπτά πριν από την προβλεπόμενη ώρα, σύμφωνα με τη γερμανική διακοίνωση που είχε επιδοθεί νωρίτερα στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή, από τον Γερμανό πρεσβευτή στην Αθήνα, πρίγκιπα Έρμπαχ.

Στις 6 Απριλίου 1941, στις 5 το πρωί, το κουδούνι της οικίας του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή στους Αμπελοκήπους, χτυπούσε επίμονα. Η σύζυγός του έτρεξε να ανοίξει και έκπληκτη βλέπει μπροστά της τον πρεσβευτή της χιτλερικής Γερμανίας πρίγκιπα Βίκτορα φον Έρμπαχ να απαιτεί επίμονα να τον οδηγήσει ενώπιον του πρωθυπουργού, για να του ανακοινώσει κάτι πολύ σημαντικό που δεν έπαιρνε αναβολή.

Ο Γερμανός διπλωμάτης, είπε στον πρωθυπουργό: « Έχω την εντολή να επιδώσω εις την Υμετέραν Εξοχότητα εκ μέρους της κυβερνήσεως μου, με λύπη, το παρόν σημείωμα».

Ο Κορυζής είπε το δεύτερο ΟΧΙ, αυτή τη φορά στην ιταμή ναζιστική πρόκληση.

O Έλληνας πρωθυπουργός του απάντησε: «Παρακαλώ διαβιβάσατε εις την Υμετέραν κυβέρνησις ότι η Ελλάς, υπεραμυνόμενη του πατρίου εδάφους θα αντιτάξει αντίστασιν δια των όπλων εις πάσαν απόπειραν των γερμανικών στρατευμάτων όπως εισβάλλουν εις αυτό». Ο Κορυζής ενημέρωσε τον Γεώργιο Β’, τον Αρχιστράτηγο Παπάγο και τον υπουργό Ασφαλείας Μανιαδάκη. Ταυτόχρονα, το Γενικό Στρατηγείο εξέδωσε το υπ’ αριθμ. 16 Πολεμικόν Ανακοινωθέν: «Πρωΐα 6ης Απριλίου 1941. Από της 05.15 ώρας της σήμερον, ο εν Βουλγαρία ευρισκόμενος γερμανικός στρατός προσέβαλεν απροκλήτως τα ημέτερα στρατεύματα της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

Οι μάχες στα οχυρά Ρούπελ

Η επίθεση των Γερμανών κατά των οχυρών της Γραμμής Μεταξά άρχισε τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 1941, ημέρα Κυριακή, με σφοδρό βομβαρδισμό από το πυροβολικό και την αεροπορία. Το τριήμερο 6-9 Απριλίου, οι επιθέσεις των Γερμανών στα οχυρά της ελληνικής μεθορίου βρίσκουν απέναντί τους σθεναρή και αδιάσπαστη γραμμή άμυνας.

Η «Μάχη των Οχυρών», όπως έγινε γνωστή, διήρκησε από τις 6 έως τις 10 Απριλίου 1941 και έληξε με νίκη των Γερμανών, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να καταλάβουν τα περισσότερα από τα 21 οχυρά της «Γραμμής Μεταξά»και τις κύριες διαβάσεις προς την ενδοχώρα

Η αντίσταση των ελληνικών δυνάμεων υπήρξε σθεναρή και η μάχη στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στη γραμμή των οχυρών του Ρούπελ είχε κοστίσει ιδιαίτερα στους Γερμανούς. Εντούτοις, οι γερμανικές δυνάμεις προήλασαν από τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα κόβοντας ουσιαστικά το μέτωπο στα δύο.

Η «Μάχη των Οχυρών» αποτελεί μία από τις ηρωικότερες στιγμές στην ιστορία του Ελληνικού Στρατού  που έβαλε το δικό του λιθαράκι στην προσπάθεια των συμμάχων για επικράτηση κατά του Άξονα στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται»

Στο Ρούπελ γράφτηκαν ηρωικές στιγμές, που θα μείνουν χαραγμένες στην ιστορία.  Ηρωική μορφή ήταν ο αντισυνταγματάρχης Δουράτσος. Ο Γεώργιος Δουράτσος, ο ηρωικός διοικητής των οχυρών, έχει μείνει στην ιστορία για την ανδρεία του και για την φράση : «Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται».

«Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται», ήταν η ηρωική απάντηση του Ταγματάρχη Γεωργίου Δουράτσου, διοικητή του οχυρού Ρούπελ στους Γερμανούς αγγελιοφόρους στις 9 Απριλίου, όταν του ζήτησαν την παράδοση του οχυρού στην αμυντική γραμμή Μεταξά.

Η ενημέρωση

Οι Γερμανοί  ενημέρωσαν τον Ταγματάρχη Δουράτσο πως ο αγώνας του είναι μάταιος, καθώς έχει υπογραφεί η συνθηκολόγηση στη Θεσσαλονίκη μεταξύ του διοικητή του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας, Αντιστράτηγου Μπακόπουλου και του διοικητή της 2ης Γερμανικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας.

Τότε ο ταγματάρχης Δουράτσος, ως διοικητής των οχυρών, απάντησε πως: «Εμείς διαταγές δεχόμαστε μόνο από τους ιεραρχικά προϊσταμένους μας και ο αγών θα συνεχιστεί. Πάσαν δέ απόπειρα προσεγγίσεως του οχυρού θα συντριβεί».

Να σημειωθεί πως στο οχυρό Ρούπελ υπήρχαν μόνο 27 αξιωματικοί και 950 οπλίτες. Γύρω από το οχυρό υπήρχαν μόλις οκτώ πυροβόλα, μοιρασμένα στις πυροβολαρχίες του λοχαγού Κοζώνη και του ήρωα υπολοχαγού Κυριακίδη, σε καλά κρυμμένες τοποθεσίες. Οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις ήταν πάνοπλες με εξοπλισμό που υπερτερούσε αριθμητικά και τεχνολογικά έναντι των Ελλήνων.

Δεν καταλήφθηκαν τα οχυρά

Σε 14 νεκρούς και 38 τραυματίες ανήλθε ο αριθμός των απωλειών του οχυρού Ρούπελ στις συνολικά τέσσερις μέρες που διήρκεσαν οι βομβαρδισμοί των γερμανικών στρατευμάτων. Τα οχυρά δεν καταλήφθηκαν ποτέ χάρη στο ηρωισμό των Ελλήνων υπερασπιστών, που μέχρι την τελευταία στιγμή πολεμούσαν με αυτοθυσία. Παραδόθηκαν όταν η διοίκηση των οχυρών είχε ήδη πληροφορηθεί για τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας με τους Γερμανούς.

Τα λιγοστά αντικείμενα των στρατιωτών και μια ελληνική σημαία με τη βασιλική κορώνα που φυλάσσονται στην είσοδο της στοάς του οχυρού διοίκησης αποτελούν μικρά μόνο ψήγματα των μεγάλων αλλά δύσκολων στιγμών που έζησαν στην καθημερινότητά τους οι Έλληνες στρατιώτες υπερασπιζόμενοι το οχυρό και την πατρίδα.

Το οχυρό Ρούπελ δεν κατελήφθη ποτέ εξαιτίας της απαράμιλλης αντίστασης των μαχητών και της ανθεκτικής κατασκευής του. Ογδόντα χρόνια τώρα παραμένει εκεί, αγέρωχο πάνω στο βουνό και σαν να έχει κι αυτό ψυχή, δίνει τη δική του μαρτυρία για τον άνισο αλλά τιμημένο αγώνα των Ελλήνων στρατιωτών και της άμυνας τους για την υπεράσπιση και την ελευθερία της πατρίδας.

Τα συγχαρητήρια των Γερμανών στους υπερασπιστές του οχυρού

Η 10η Απριλίου 1941, μια ημερομηνία καθοριστική όχι μόνο για τη μοίρα των οχυρών αλλά και της Ελλάδας, αποτυπώνεται φωτογραφικά και δεσπόζει στην είσοδο της κεντρικής στοάς, όπου ξεκινάει και η καταλήγει η ξενάγηση. Είναι η μέρα της παράδοσης των οχυρών από τον διοικητή τους, αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, στους Γερμανούς κατακτητές αξιώνοντας ταυτόχρονα «κανείς Γερμανός να μην ανέβει στο οχυρό έως ότου και οι τελευταίοι αποχωρήσουν», όπως και συνέβη. Είχε προηγηθεί μια τριήμερη σκληρή πολεμική αναμέτρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της «Μάχης των οχυρών» κατά μήκος της «Γραμμής Μεταξά» ανάμεσα στους Έλληνες και τους Γερμανούς στρατιώτες, όπου μπορεί να τελείωσε με τη νίκη των τελευταίων, όμως οι απώλειές τους ήταν σχεδόν διπλάσιες από αυτές των Ελλήνων.

Ο Γερμανός συνταγματάρχης που παρέλαβε το οχυρό, έδωσε συγχαρητήρια στον διοικητή, εκφράζοντας το θαυμασμό και την εκτίμησή του για την αντίσταση και τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα που απέδωσε τιμές. Στη συνέχεια αξιωματικοί και στρατιώτες αναχώρησαν πεζοί για το Σιδηρόκαστρο και τις Σέρρες.

Η ιστορία του ήρωα Δημήτρη Ίτσιου

Μεγάλη μορφή των οχυρών, ήταν ο Δημήτρης Ίτσιος.  Ο Λοχίας Ίτσιος, μαζί με πέντε φαντάρους, κράτησε μόνος ένα οχυρό  στην Ομορφοπλαγιά του Μπέλες. Ο Ίτσιος στάμάτησε να πυροβολεί, όταν τελειώσαν τα πυρομαχικά. Αυτός και η ομάδα του, έριξαν 38.000 σφαίρες και σκότωσε πάνω απο 250 Γερμανούς !

Οι σφαίρες γύρω από το πολυβολείο είχαν γίνει βουνό και δεν μπορούσαν οι Έλληνες να ανοίξουν την πόρτα για να βγουν έξω.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, υπήρξε ο παρακάτω διάλογος, ανάμεσα στον Γερμανό Στρατηγό Σόνρνερ και τον Λόχια Ίτσιο.

 Στρατηγός Σόρνερ: Που είναι ο αξιωματικός σου;

– Λοχίας Δημήτρης Ίτσιος: δεν υπάρχει, εγώ είμαι επικεφαλής

– Στρατηγός Σόρνερ: εσύ;

– Λοχίας Δημήτρης Ίτσιος: ναι;

– Στρατηγός Σόρνερ: Κοίτα τι έκανες. Και του δείχνει τους νεκρούς Γερμανούς. Ομως θέλω να σου δώσω συγχαρητήρια για την αντίσταση σου ζωντάνεψες το πνεύμα των προγόνων σου

– Λοχίας Δημήτρης Ίτσιος: έκανα το καθήκον μου

– Στρατηγός Σόρνερ: Και τώρα πρέπει να κάνω και εγώ το δικό μου. Μου στοίχισες πάνω από διακόσιους άνδρες.

Η εκτέλεση του Ίτσιου

Ο Διοικητής διέταξε να τον εκτελέσουν. Ο Ίτσιος με απορία ρώτησε γιατί, αλλά ο Γερμανός δεν είχε άλλες απαντήσεις. Έβαλε τους άνδρες του να παρουσιάσουν όπλα.

Τον τίμησε και αμέσως μετά με το όπλο του πυροβόλησε τον ηρωικό λοχία στο κεφάλι. Τους άλλους δύο φαντάρους δεν τους πείραξε. Μετά από λίγο τους άφησε ελεύθερους και αυτοί διηγήθηκαν την ιστορία τους και τη θυσία του Ίτσιου. Μετά τον πόλεμο η γυναίκα του ξέθαψε τα οστά του και τον έθαψε στο χωριό τους που ήταν κάτω από το πολυβολείο, την Άνω Πορρόια Σερρών.

Πως κατασκευάστηκαν

Όταν το πυροβολείο σίγησε, οι Γερμανοί πλησίασαν και ζήτησαν από τους Έλληνες στρατιώτες να παραδοθούν. Ο Ίτσιος βγήκε έξω μαζί με δύο φαντάρους, που είχαν αρνηθεί να εγκαταλείψουν το πυροβολείο και έμειναν στο πλευρό του μέχρι το τέλος.

Ο λοχίας Ίτσιος είπε στον γερμανο αξιωματικό «Εγώ έπραξα τον καθήκον μου».

Όταν ο Γερμανός στρατηγός Σόρνερ έμαθε ότι ήταν ο επικεφαλής, τον συνεχάρη για την ανδρεία του και διέταξε την εκτέλεση του…

Η Γραμμή Μεταξά

Το Ρούπελ είναι το μεγαλύτερο από τα 21 συγκροτήματα  της «Γραμμής Μεταξά», με συνολικό μήκος στοών και καταφυγίων 6.100 μέτρων. Η Γραμμή Μεταξά ήταν μία σειρά οχυρωματικών έργων κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, που κατασκευάστηκαν με σκοπό την άμυνα της Ελλάδας σε περίπτωση εισβολής. Αποτελούνταν από έξι οχυρά εκ των οποίων τα τρία επικοινωνούσαν υπογείως.

Τα οχυρά κατασκευάστηκαν με πλήρη μυστικότητα, καθώς ούτε η βουλγαρική, αλλά ούτε η πανίσχυρη γερμανική, κατασκοπεία δεν κατόρθωσαν να συλλέξουν την παραμικρή πληροφορία για τα επιτελούμενα έργα, το μέγεθος, τον οπλισμό, τον ακριβή αριθμό των υπερασπιστών, Προς αυτή την κατεύθυνση βοήθησε και το σχέδιο απόκρυψης των φερτών υλικών αλλά και των εργοταξίων που δύσκολα διακρίνονταν ακόμα και με εναέρια παρατήρηση.

Μεταξύ των αριθμών που μαρτυρούν τη σπουδαιότητα του έργου είναι τα 3.000.000 ημερομίσθια που χρειάστηκε να καταβληθούν για την ολοκλήρωσή του και τα 40 χιλιόμετρα υπόγειων στοών και καταφυγίων στη γραμμή των οχυρών που εκτείνεται από τα Πορόια ως την Κομοτηνή.

Κατασκευαστικό επίτευγμα

Για να γίνει πιο χειροπιαστό το μέγεθος αυτού του κατασκευαστικού επιτεύγματος, που περατώθηκε σε χρονικό διάστημα μόλις τεσσάρων χρόνων (1936-40), αξίζει να αναφέρουμε ότι:

α. Διανοίχτηκαν στοές συνολικού μήκους 24 χιλιομέτρων.

β. Διανοίχτηκαν καταφύγια συνολικού μήκους 13 χιλιομέτρων.

γ. Οι υπόγειες και επιφανειακές εκσκαφές ανέρχονται σε 900.000 κυβικά μέτρα.

δ. Για την προσέγγισή των περιοχών που θα κατασκευάζονταν τα οχυρά, απαιτήθηκε η διάνοιξη 174 χιλιομέτρων οδικού δικτύου, που έθεσε και τις βάσεις για την μεταγενέστερη ανάπτυξη των εκεί περιοχών.

ε. Κατασκευάστηκε λιμάνι με τέσσερις προβλήτες κοντά στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, (Τσάγγεζι) για την μεταφορά υλικών και εργατών από τα νησιά και την νότια Ελλάδα.

στ. Σε κάποιες τοποθεσίες η πρώτη ύλη λόγω του δύσβατου του εδάφους μεταφέρονταν με καμήλες. (μέχρι τη δεκαετία του 60’ υπήρχαν καμήλες στην Βόρεια Ελλάδα Κερκίνη, Βώλακα, που τις ονόμαζαν «αποικιακές»).

Αυτά τα 21 οχυρά αποτέλεσαν την «Οχυρωματική Γραμμή Μεταξά» μια αμυντική γραμμή, που είναι το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο που έλαβε χώρα στην Ελλάδας τον 20ο αιώνα.

Πόσο κόστισε

Πολυβολεία 4 απλά, 18 διπλά
Πυροβολεία πλαγιοφυλάξεις 2
Αντιαρματικά πυροβολεία 1 απλό, 2 διπλά
Αντιαεροπορικά πυροβολεία 2
Ολμοβολεία 3 απλά, 1 διπλό
Παρατηρητήρια 22 απλά, 1 διπλό
Σκέπαστρα προβολέα 3
Οπτικοί σταθμοί 2

Πηγές: Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα – ΠερισκόπιοΗ Μάχη των Οχυρών 6-10 Απριλίου 1941 – Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερή»

www.roupel.gr