Αρθρο Γιώργου Ατσαλάκη στην «Κ»: Αναδόμηση εσωτερικής τάξης και εξωτερική πολιτική

Η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ διαμορφώνεται από ριζοσπαστικές αλλαγές τόσο στο εσωτερικό όσο και στην εξωτερική πολιτική.

​

Η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ διαμορφώνεται από ριζοσπαστικές αλλαγές τόσο στο εσωτερικό όσο και στην εξωτερική πολιτική. Οι μεταρρυθμίσεις και η αναδόμηση που προωθούνται, χαρακτηρίζονται από δύο κύριους άξονες: την αναδόμηση της εσωτερικής κυβερνητικής δομής και τάξης, και την επιθετική εξωτερική πολιτική «Πρώτα η Αμερική», με έμφαση στην προετοιμασία για πιθανή σύγκρουση με την Κίνα. Η κατανόηση αυτών των πολιτικών είναι ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη των μελλοντικών εξελίξεων.

Α) Εσωτερική αναδόμηση στις Ηνωμένες Πολιτείες: Στόχος είναι η δημιουργία μιας πιο αποδοτικής κυβέρνησης, ικανής να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Αυτή η προσπάθεια συνοδεύεται από πολιτικές εντάσεις, με στόχο την κατάργηση του λεγόμενου «βαθέος κράτους» και την αντικατάστασή του από μια νέα τάξη που ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια.

1. Πολιτική διαμάχη: Η πολιτική διαμάχη που προβλέπεται να ξεσπάσει θα βασίζεται στη διάκριση συμμάχων και εχθρών, εντός και εκτός κυβέρνησης. Οι υποστηρικτές του Τραμπ θα επιδιώξουν τη ριζική αλλαγή της κυβερνητικής δομής, ενώ οι αντίπαλοι θα αντισταθούν στις μεταρρυθμίσεις.

2. Μείωση κόστους και νέες τεχνολογίες: Οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν τη μείωση του κόστους λειτουργίας του κράτους και την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία δεν θα υπόκειται σε αυστηρή ρύθμιση. Η εστίαση θα είναι στη βελτίωση της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας.

3. Χαλάρωση οικονομικών περιορισμών: Η πολιτική χαλάρωσης των ελέγχων κεφαλαίου και της μείωσης επιτοκίων θα ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα με τη διοχέτευση κεφαλαίων σε αγορές και επιχειρήσεις, με στόχο την τόνωση της οικονομίας. Καθώς το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ φθάνει στα 36 τρισ. δολάρια (πάνω από το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ), οι περαιτέρω αύξηση του χρέους δεν ενδείκνυται. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι χώρες καταφεύγουν στις καταθέσεις των αποταμιευτών ως εναλλακτικό τρόπο αύξησης των πιστώσεων για την ώθηση της ανάπτυξης με δανεικά χρήματα. Να θυμίσουμε εδώ ότι στις αρχές του 2000 η κυβέρνηση Κλίντον, με τον Αλαν Γκρίνσπαν επικεφαλής της Fed, μείωσε τρομακτικά τις εγγυήσεις για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων. Το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί η ζήτηση ακινήτων, και η έλλειψη προσφοράς ακινήτων οδήγησε τις τιμές στα ύψη, και αντίστοιχα τα δανειζόμενα ποσά στα ύψη, όπου λόγω των χαμηλών εγγυήσεων των δανειοληπτών τα δάνεια δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η χρηματοοικονομική κρίση των 2008.

4. Προστασία εγχώριας παραγωγής: Η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής τεχνολογιών και στρατηγικών προϊόντων, όπως τσιπ, χάλυβας, αυτοκίνητα κ.λπ., θα αποτελέσει κεντρικό στόχο. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στη στρατηγική της αυτονομίας και της εθνικής ασφάλειας, και όχι αποκλειστικά στη δημιουργία κερδών.

Β) Εξωτερική πολιτική «Πρώτα η Αμερική»: Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ χαρακτηρίζεται από στρατηγικό προστατευτισμό και την προετοιμασία για σύγκρουση με την Κίνα, η οποία θεωρείται η κύρια απειλή για την αμερικανική κυριαρχία.

Οι υποστηρικτές του Τραμπ θα επιδιώξουν τη ριζική αλλαγή της κυβερνητικής δομής, ενώ οι αντίπαλοι θα αντισταθούν στις μεταρρυθμίσεις.

1. Αντιμετώπιση της Κίνας: Η Κίνα, ως ισχυρότερη οικονομική και ιδεολογική αντίπαλος, αντιμετωπίζεται ως κύριος εχθρός. Η πολιτική των ΗΠΑ περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση της κινεζικής επιρροής, όπως δασμοί και πολιτικές που περιορίζουν την πρόσβαση σε αμερικανικές τεχνολογίες. Ο αθέμιτος ανταγωνισμός της Κίνας έχει δημιουργήσει εμπορικό έλλειμμα στις ΗΠΑ άνω των 3,8 τρισ. δολαρίων την τελευταία δεκαετία.

2. Σύμμαχοι και εχθροί: Οι χώρες κατηγοριοποιούνται ως σύμμαχοι ή εχθροί, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Η επιλογή συμμάχων θα εξαρτάται από την οικονομική και τη στρατηγική σημασία τους, με τις ΗΠΑ και την Κίνα να ανταγωνίζονται για την υποστήριξη των ουδέτερων κρατών.

3. Προετοιμασία για πιθανή σύγκρουση: Η αυξανόμενη ένταση μεταξύ καπιταλιστικών (ΗΠΑ) και κομμουνιστικών (Κίνα) δυνάμεων φέρνει την πιθανότητα στρατιωτικής σύγκρουσης στο προσκήνιο την επόμενη δεκαετία. Η στρατιωτική ισχύς, η κατοχή κρίσιμων τεχνολογιών και η διπλωματική επιρροή θα είναι κρίσιμα στοιχεία για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.

4. Οικονομικές εξαρτήσεις: Οι περισσότερες χώρες προτιμούν να μείνουν ουδέτερες, καθώς έχουν μεγαλύτερες οικονομικές εξαρτήσεις από την Κίνα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να ενισχύσουν την επιρροή τους μέσω στρατηγικών επενδύσεων και εμπορικών συμφωνιών.

Η παρούσα περίοδος παρουσιάζει ομοιότητες με τη δεκαετία του 1930, όταν πολλά κράτη υιοθέτησαν προστατευτικές πολιτικές και προετοιμάστηκαν για πόλεμο. Οι ενέργειες αυτές οδήγησαν σε διχασμό, οικονομική αστάθεια και, τελικά, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ιστορία προσφέρει σημαντικά διδάγματα για τη διαχείριση τέτοιων κρίσιμων περιόδων.

Η εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών που έρχεται, περιλαμβάνει μια φιλόδοξη προσπάθεια αναδόμησης της εσωτερικής τάξης και μια επιθετική εξωτερική πολιτική. Ενώ οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να φέρουν σημαντικά οφέλη, όπως η ενίσχυση της παραγωγικότητας και της εθνικής ασφάλειας, ενέχουν επίσης τον κίνδυνο διχασμού και διεθνών εντάσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ισορροπήσουν την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική τους, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις της εποχής.

*Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι οικονομολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.

 

​