Αρθρο Κωνσταντίνου Φίλη στην «Κ»: Το τουρκικό σχέδιο και οι ελληνικοί χειρισμοί
Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ πρέπει να συνταχθούν χωρίς αστερίσκους με τη θέση της Ελλάδας.
Από τη στιγμή που ανατράπηκε ο Ασαντ και ανέλαβαν την εξουσία δυνάμεις που στηρίζονται ή στην περίπτωση του Ελεύθερου Συριακού Στρατού ταυτίζονται με την Τουρκία, προέκυψε ο εύλογος προβληματισμός για ενδεχόμενη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στην επόμενη συριακή κυβέρνηση και την Τουρκία, στα πρότυπα αντίστοιχης με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Μάλιστα, σύμφωνα με τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», μια λοξή γραμμή από τα βορειοδυτικά έως και τα βόρεια και ανατολικά της Κύπρου θα ενώνει την τουρκική με τη συριακή ΑΟΖ.
Σε αυτή την περίπτωση αγνοείται πλήρως από την Αγκυρα η αποκλειστική οικονομική ζώνη που έχει οριοθετήσει με το ψευδοκράτος, στο οποίο εξάλλου έχει δώσει αρκετά μεγάλη επήρεια τόσο στη μεταξύ τους συμφωνία όσο και σε μορφή διεκδικήσεων για την υπόλοιπη θαλάσσια επικράτεια της Μεγαλονήσου. Επειδή λοιπόν τα Κατεχόμενα (ως κομμάτι της Κύπρου) είναι αυτά που έχουν αντικείμενες ακτές με τη Συρία και όχι η Τουρκία, η τελευταία είτε θα θυσιάσει την οριοθέτηση με τα πρώτα είτε θα ζητήσει από τη νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό να υπογράψει με τους Τουρκοκυπρίους.
Στην πρώτη περίπτωση θα απονομιμοποιήσει τη συμφωνία με την αυτοαποκαλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (το 2011 κατατέθηκε στον ΟΗΕ για την υφαλοκρηπίδα και το 2023 ο Ερντογάν αποκάλυψε αντίστοιχη για την ΑΟΖ), υπονομεύοντας εν τοις πράγμασι την προσπάθεια διεθνούς αναγνώρισης της δεύτερης, επιβεβαιώνοντας την εικόνα του προτεκτοράτου. Αν από την άλλη επιδιώξει την απευθείας οριοθέτηση ανάμεσα στους Τουρκοκυπρίους και τη Συρία, θα έχει δύο σημαντικά οφέλη: θα δώσει υπόσταση στο ψευδοκράτος και θα του προσφέρει τη διεθνή νομιμοποίηση για την οποία πασχίζει. Επειδή όμως και ο Αλ Γκολάνι επιζητεί εξίσου τη διεθνή του αναγνώριση, θα πλήξει σοβαρά την αξιοπιστία του. Οχι ότι αναγκαστικά θα πτοηθεί, αλλά σε αυτή τη φάση οπωσδήποτε θα το προσμετρήσει.
Η Ελλάδα οφείλει να προειδοποιήσει πως η νομιμοποίησή του συνεπάγεται όρους και όρια. Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ πρέπει όχι μόνο να συνταχθούν χωρίς αστερίσκους με την ελληνική θέση, αλλά και να το διαμηνύσουν στην όποια νέα κατάσταση στη Συρία. Το κύριο επιχείρημά μας είναι ότι σε μια τόσο ρευστή κατάσταση πρέπει να αποφευχθούν ενέργειες που εκτροχιάζουν την ήδη ασταθή κατάσταση. Συν τοις άλλοις, η Κύπρος έχει αποκτήσει αξία για τους αμερικανικούς σχεδιασμούς και ασφαλώς μια τέτοια κίνηση θα κλιμακώσει αχρείαστα την ένταση. Πρέπει να το κάνουμε διακριτικά, αλλά με σαφήνεια. Η Τουρκία άλλωστε έχει πολλά άλλα συμφέροντα να ικανοποιήσει στη Συρία ή και προσδοκίες που ενδέχεται να διαψευστούν.
Επομένως, στην προτεραιοποίηση που θα κάνει, οφείλουμε να φροντίσουμε ώστε να αντιληφθεί τη δυσκολία του εγχειρήματος της οριοθέτησης. Το Ισραήλ, επίσης, θα ζημιωθεί σε περίπτωση που η Τουρκία φτάσει μέσω μιας παράνομης οριοθέτησης τόσο κοντά του. Γιατί άλλωστε η Αγκυρα επιχειρεί ήδη τον προσεταιρισμό του Λιβάνου. Επομένως, η ελληνική πλευρά πρέπει να προσεγγίσει το Ισραήλ για να συμπήξουν μέτωπο και σε αυτό το ζήτημα.
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
