Διαγκωνισμοί ανατολικά της Εδέμ

Πριν συμπληρωθεί δεκαετία από την «πρώτη φορά Αριστερά», ο άλλοτε κραταιός ΣΥΡΙΖΑ γεννάει διαρκώς νέα κόμματα. Οι προκλήσεις και οι ζυμώσεις για πιθανές συνεργασίες.

​

Σε ανύποπτο χρόνο τον Απρίλιο του 2023, λίγο πριν από το διπλό εκλογικό σοκ των εθνικών εκλογών, ο Αλέξης Τσίπρας δεχόταν από την youtuber Zoe Pre ένα μάλλον «αρχετυπικό» πολιτικό ερώτημα: «Γιατί η Αριστερά διαρκώς διασπάται;». Εν ολίγοις ο πρώην πρωθυπουργός τότε είχε απαντήσει πως η Αριστερά υπάρχει… για να διασπάται. «Η συγκολλητική ουσία της Αριστεράς είναι οι ιδέες και όταν είσαι πολύ επίμονος και ισχυρογνώμων με τις ιδέες σου διασπάσαι», είχε πει. 

Κατά πάσα πιθανότητα, ο Αλέξης Τσίπρας τότε –ακόμη κι αν υιοθετούσε τους πιο απαισιόδοξους «χρησμούς»– δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι 20 μήνες μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ θα βρισκόταν «πολυτεμαχισμένος»· αέναος «γεννήτωρ» κομμάτων, όπως σχολίαζε πρόσφατα έμπειρο πολιτικό στέλεχος. 

Στα υπουργικά έδρανα τον Φεβρουάριο του 2015. [Φωτο: ΙΝΤΙΜΕ]

Από την Τασκένδη, στην ιστορική «ρωγμή» του 1968 και από τις διαμάχες στο «στρατόπεδο» της ανανεωτικής Αριστεράς, μέχρι τη σύγχρονη «μπαμπούσκα» του ΣΥΡΙΖΑ, η πληθυντική Αριστερά είναι συνηθισμένη στους αποχωρισμούς και τις διαιρέσεις. Σήμερα, 10 χρόνια μετά την «πρώτη φορά Αριστερά» του 2015, αυτοί οι σχηματισμοί αναζητούν εναγωνίως την ταυτότητα και τον προσανατολισμό τους. 

Στοίχημα για τον νέο πρόεδρο Σωκράτη Φάμελλο είναι αφενός η ανάκτηση της αξιοπιστίας, αφετέρου η επούλωση των πολλαπλών τραυμάτων που άφησε στην Κουμουνδούρου η περίοδος Κασσελάκη. [ΙΝΤΙΜΕ]

ΣΥΡΙΖΑ: Restart με αβέβαιο μέλλον

Για τον πολλαπλώς διαφορετικό ΣΥΡΙΖΑ του 2024, το 2015 φαντάζει με μια όμορφη μεν, μακρινή δε ανάμνηση. Εχοντας μόλις απολέσει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το κόμμα αναζητεί τον βηματισμό του έπειτα από ενάμιση χρόνο διαρκούς περιδίνησης. Στοίχημα για τον νέο πρόεδρο Σωκράτη Φάμελλο είναι αφενός η ανάκτηση της αξιοπιστίας, αφετέρου η επούλωση των πολλαπλών τραυμάτων που άφησε στην Κουμουνδούρου η περίοδος Κασσελάκη. 

Η ενότητα για την ώρα δεν απειλείται ευθέως, ούτε όμως μπορεί να θεωρείται μακροπρόθεσμα δεδομένη. Αλλωστε ο Παύλος Πολάκης που εκφράζει –κατά δήλωσή του– τον μισό ΣΥΡΙΖΑ, στο παρελθόν είχε συγκρουστεί με τους «87», τη λεγόμενη «φρουρά Τσίπρα» δηλαδή, που αυτή τη στιγμή πλειοψηφεί σε επίπεδο στελεχών. 

Πάντως για την ώρα, στην Κουμουνδούρου όλοι στρέφουν την προσοχή τους στην ανάγκη επανεκκίνησης της κομματικής λειτουργίας, στην επανενεργοποίηση των οργάνων που είχαν ατονήσει αλλά και στον «επαναπατρισμό» απογοητευμένων μελών και ψηφοφόρων. Στελέχη εκτιμούν πως ο δημοσκοπικός κατήφορος και η παρατεταμένη τάση ρευστοποίησης θα αναχαιτιστούν, προσδοκούν τη σταθεροποίηση πέριξ του διψήφιου ποσοστού και ταυτόχρονα την «επιστροφή της πολιτικής», όπως λένε, τόσο στον αντιπολιτευτικό λόγο όσο και στην εσωκομματική λειτουργία. 

Οσον αφορά τη συζήτηση περί συνεργασιών, ο Σωκράτης Φάμελλος έχει δηλώσει πως είναι υπέρμαχος του «μαζί» και των προγραμματικών συγκλίσεων, ενώ και οι παρεμβάσεις του Αλέξη Τσίπρα τους τελευταίους μήνες αντικατοπτρίζουν μια «πίεση» στην κατεύθυνση του διαλόγου μεταξύ των προοδευτικών δυνάμεων. Το κάλεσμα «επαναπατρισμού» δε στελεχών που αποχώρησαν το προηγούμενο διάστημα από το κόμμα, έχει εκληφθεί ως «πρεσάρισμα» προς τη Νέα Αριστερά. Πολλοί από την Κουμουνδούρου εκτιμούν ότι μετά τη φυγή Κασσελάκη, οι λόγοι αποχώρησης των πρώην συντρόφων τους έχουν πλέον εξαλειφθεί, ενώ παράλληλα προτάσσουν ως επιχείρημα και την ανάγκη ο «παλιός ΣΥΡΙΖΑ» να επιστρέψει στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. 

Τέλος, μένει να φανεί πώς θα ξεδιπλώσει τις κινήσεις του ο Παύλος Πολάκης τόσο όσον αφορά την πολιτική συμμαχιών -έχει γνωστοποιήσει τις ενστάσεις του σχετικά με τον όρο «Κεντροαριστερά»-, όσο και στο πλαίσιο της εσωκομματικής σκακιέρας. «Το τανγκό το χορεύουν δύο», ήταν το μήνυμα που έστειλε στην πρώτη μετεκλογική Κ.Ε. του κόμματος για να «θυμίσει» κάπως έτσι σε όλους στην Κουμουνδούρου πως πλέον εκφράζει «τον μισό ΣΥΡΙΖΑ» και άρα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ακόμη κι από τους πιο επιφυλακτικούς συντρόφους του.  

Εφη Αχτσιόγλου και Αλέξης Χαρίτσης. Στη Νέα Αριστερά μιλάνε για την ανάγκη συγκρότησης ενός ελληνικού «Λαϊκού Μετώπου» [ΙΝΤΙΜΕ]

Νέα Αριστερά: Σταυροδρόμια με άρωμα παρελθόντος

Τα χνώτα των παλιών «ανανεωτικών» της Ομπρέλας (Βούτσης, Τσακαλώτος, Φίλης) και των «40ρηδων» της νεολαίας Συνασπισμού δεν υπήρχε τρόπος να συνυπάρξουν με αυτά του Στέφανου Κασσελάκη. Οπως, όμως, φαίνεται έναν χρόνο μετά τη συγκρότηση της Νέας Αριστεράς, τα αίτια της περυσινής ρήξης είναι βαθύτερα. Στο 1ο ιδρυτικό συνέδριο της Νέας Αριστεράς στους διαδρόμους του ΣΕΦ πλανιόταν το φάντασμα του ΣΥΡΙΖΑ και η παραδοχή πως η εκλογή Κασσελάκη ήταν μόνο «σύμπτωμα» μιας προϋπάρχουσας πορείας παρακμής. 

Ενδεικτική είναι η διακριτική (αυτό)κριτική αποστασιοποίηση από το πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα στην οποία προχώρησαν έντεχνα οι Αλέξης Χαρίτσης και Δημήτρης Τζανακόπουλος, όταν προσφάτως ερωτήθηκαν για τις επαινετικές αναφορές της Αγκελα Μέρκελ στον πρώην σύντροφό τους. «Μιλάμε για έναν άλλον ΣΥΡΙΖΑ και ενδεχομένως για έναν άλλον Τσίπρα», είπε ο κ. Τζανακόπουλος, την ώρα που στα γραφεία του κόμματος στην Πατησίων άπαντες ξορκίζουν τον κίνδυνο η Νέα Αριστερά να γίνει ένας «άλλος ΣΥΡΙΖΑ». Μπορεί πρώην κορυφαίοι υπουργοί και κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να κάνουν σήμερα το δικό τους πολιτικό rebranding και να «απαλλαχθούν» από τα βάρη του συριζεϊκού τους παρελθόντος διατηρώντας τη σύνδεση που επιδιώκουν με τις «κατακτήσεις», όπως λένε, της «πρώτης φοράς Αριστεράς»; Η εξίσωση μοιάζει δύσκολη. Οπως, άλλωστε, και τα ίδια τα στελέχη της Νέας Αριστεράς παραδέχονται, η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ συμπαρασύρει την αξιοπιστία και των ίδιων.

Ως προς την τακτική των συμμαχιών και τους εκλογικούς στόχους, στη Νέα Αριστερά μιλάνε για την ανάγκη συγκρότησης ενός ελληνικού «Λαϊκού Μετώπου», συνομιλούν με τον «Κόσμο» του Πέτρου Κόκκαλη, αποκλείουν όμως την προοπτική συγκόλλησης με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ταυτόχρονα, επιρρίπτουν ευθύνες στη νέα ηγεσία της Κουμουνδούρου για τη γιγάντωση του φαινομένου Κασσσελάκης στη διάρκεια των περυσινών εσωκομματικών εκλογών. «Δεν ξεχνάμε ούτε το ποιοι, ούτε το πώς έφεραν τον Κασσελάκη», λένε χαρακτηριστικά παρότι δεν αποκλείουν τον πολιτικό, προγραμματικό διάλογο στο πλαίσιο της λογικής του «ελληνικού Λαϊκού Μετώπου».

Το 2,45% των ευρωεκλογών κρίθηκε ως αποτυχία, όμως πολλά στελέχη εκτιμούν ότι η κατάσταση στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο μοιάζει με κινούμενη άμμο. Επομένως οι τάσεις που θα αναπτυχθούν είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Παράλληλα, η πρωτοβουλία Χαρίτση να προτείνει τον Χρήστο Ράμμο για Πρόεδρο της Δημοκρατίας εκλήφθηκε ως απόπειρα αναζήτησης κοινού βηματισμού των «προοδευτικών» δυνάμεων ενόψει των διαδικασιών εκλογής ΠτΔ που επίκεινται.

Σταθερή πολέμια του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου δηλώνει πως υπερβαίνει τους διαχωρισμούς Δεξιάς και Αριστεράς. [ΙΝΤΙΜΕ]

Πλεύση Ελευθερίας: Υπάρχει Ζωή πέραν της Αριστεράς;

Η περίπτωση της Πλεύσης Ελευθερίας έχει τις δικές της πολιτικές ιδιομορφίες. Το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου, ούτε στελεχιακά, ούτε οργανωτικά, δεν μπορεί να θεωρηθεί διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ. Από την άλλη, η πρώην πρόεδρος της Βουλής και μάχιμη νομικός έκανε το μεγάλο άλμα στην κεντρική πολιτική πλάι στον αντιμνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ και τον ανερχόμενο Αλέξη Τσίπρα. 

Η ρήξη ήρθε το αλησμόνητο καλοκαίρι του 2015 μετά την υπογραφή του τρίτου μνημονίου. Τότε, μάλιστα, η κ. Κωνσταντοπούλου είχε δώσει μια αξέχαστη «μάχη μέχρις εσχάτων» από την έδρα του προεδρείου για να καθυστερήσει η ψήφιση της συμφωνίας από τη Βουλή. Κατόπιν, συμπορεύτηκε με τη ΛΑΕ και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη πριν δημιουργήσει το δικό της κόμμα. 

Σταθερή πολέμια του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου εναντιώθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών (σε αντίθεση με τον Γιάνη Βαρουφάκη) και επέλεξε να χαράξει την πολιτική της διαδρομή μέσω ενός, μάλλον, προσωποκεντρικού σχήματος που δηλώνει πως υπερβαίνει τους διαχωρισμούς Δεξιάς και Αριστεράς. Το 2019 απέτυχε να εισέλθει στη Βουλή, τα κατάφερε όμως το 2023. Στα γνωστά και αγαπημένα της κοινοβουλευτικά λημέρια, ορθώνει έναν «αντισυστημικό» λόγο, ενώ το καλοκαίρι είχε δηλώσει πως παρακολουθεί με ενδιαφέρον την «αυτοκάθαρση Κασσελάκη», επαινώντας επί της ουσίας τις επικριτικές αναφορές του τότε προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ για τον Αλέξη Τσίπρα. Ενάμιση χρόνο μετά τις εθνικές εκλογές, δημοσκοπικά η Πλεύση Ελευθερίας δείχνει να έχει εδραιώσει την παρουσία της πάνω από το 3%.

«Η Αριστερά έχει την ευκαιρία να κυβερνήσει μια φορά στα 40 χρόνια κι εμείς απογοητεύσαμε τον κόσμο το 2015», είχε πει πρόσφατα ο επικεφαλής του ΜέΡΑ25, Γιάνης Βαρουφάκης. [ΙΝΤΙΜΕ]

ΜέΡΑ25: Ανασυγκρότηση ή «ρετρό αντιμνημόνιο»;

Δεν πρόκειται για μια άμεση διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για ένα κόμμα που ξεπήδησε μέσα από την εμπειρία του 2015. Ο Γιάνης Βαρουφάκης που το 2016 ίδρυσε το πανευρωπαϊκό DiEM25 και το 2018 την ελληνική εκδοχή του, καλείται πλέον να κινηθεί «εξωκοινοβουλευτικά» μετά το αρνητικό αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών του 2023. 

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών είχε τότε εκτιμήσει πως η φθορά του ΣΥΡΙΖΑ «συμπαρέσυρε» και το ΜέΡΑ25. Ενίοτε, οι εκτιμήσεις του για το μέλλον του χώρου είναι μάλλον δυσοίωνες. «Η Αριστερά έχει την ευκαιρία να κυβερνήσει μια φορά στα 40 χρόνια κι εμείς απογοητεύσαμε τον κόσμο το 2015», είχε πει πρόσφατα. Πλεονέκτημα για το ΜέΡΑ25, η επιρροή του στους κόλπους της κινηματικής νεολαίας. Αστερίσκος για πολλούς, η συμπόρευση με ετερόκλητες δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, όπως η ΛΑΕ, που για χρόνια πολιτεύτηκαν με αιχμή τη διαφοροποίηση με τον ΣΥΡΙΖΑ του 2015 ή με προμετωπίδα την επιστροφή στη δραχμή και τον «αντιμνημονιακό αγώνα». Ως προς την τακτική των συμμαχιών και την ευρύτερη συζήτηση περί ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς, ο κ. Βαρουφάκης έχει κάνει λόγο για «τρία ΠΑΣΟΚ» (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά) που κινούνται σε παρόμοιο αστερισμό και –παρά το γεγονός ότι το ΜέΡΑ25 «δεν κρατάει κακίες», όπως λέει,– φαίνεται πως η προσέγγιση στις υπάρχουσες συνθήκες μοιάζει δύσκολη, ακόμη και με τη Νέα Αριστερά, στελέχη της οποίας, κατά τον Βαρουφάκη, οφείλουν να κάνουν αυτοκριτική για σειρά επιλογών τους ως κυβερνητικά στελέχη την περίοδο 2015-2019. Στόχος, μετά τη διπλή αποτυχία προσέγγισης του 3% σε εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές, η ανασυγκρότηση της ριζοσπαστικής «αξιοπρεπούς», όπως ανέφερε τίτλος εκδήλωσης του κόμματος, Αριστεράς μέσα από συμμαχίες κινημάτων και οργανώσεων. 

Ο κ. Κασσελάκης ενέταξε το Κίνημα Δημοκρατίας στην ευρύτερη Κεντροαριστερά η οποία μπορεί να απευθυνθεί μέχρι και στη θεσμική Δεξιά. Ο ίδιος ευαγγελίζεται ότι εκπροσωπεί το «νέο» στην πολιτική, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην «αμεσοδημοκρατία» και στην «αδιαμεσολάβητη επαφή» με τους υποστηρικτές του. [ΙΝΤΙΜΕ]

Κίνημα Δημοκρατίας: «Πιο αριστερά από την Αριστερά, πιο κέντρο από το Κέντρο»

«Πιο αριστερά από την Αριστερά, πιο κέντρο από το Κέντρο». Αυτή την πολυσυζητημένη φράση χρησιμοποίησε ο Στέφανος Κασσελάκης στην ιδρυτική διακήρυξη του Κινήματος Δημοκρατίας για να προσδιορίσει την ταυτότητα του νεοσυσταθέντος κόμματός του. Ο πρώην σύμμαχος του κ. Κασσελάκη, Παύλος Πολάκης έκανε λόγο για τη «μεγαλύτερη ανοησία που έχει ειπωθεί τα τελευταία 120 χρόνια». Οι υποστηρικτές του έκπτωτου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη, δεν θέλουν να ακούν πλέον για τον Χανιώτη βουλευτή και νιώθουν απελευθερωμένοι από τα δεσμά της «συριζαϊκής νομενκλατούρας», όπως λένε, για να οικοδομήσουν ένα σύγχρονο προοδευτικό κίνημα. 

Εμπειρο στέλεχος με μεγάλη διαδρομή στην Αριστερά εκτιμούσε, μιλώντας στην «Κ», πως το κόμμα Κασσελάκη θα κινείται «μεταξύ “τραμπισμού” και Ποταμιού». Ο κ. Κασσελάκης, πάντως, ενέταξε το Κίνημα Δημοκρατίας στην ευρύτερη Κεντροαριστερά η οποία μπορεί να απευθυνθεί μέχρι και στη θεσμική Δεξιά. Ο ίδιος ευαγγελίζεται ότι εκπροσωπεί το «νέο» στην πολιτική, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην «αμεσοδημοκρατία» και στην «αδιαμεσολάβητη επαφή» με τους υποστηρικτές του. Δίπλα του βρίσκονται πρώην στελέχη και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ (Τζάκρη, Μάλαμα, Χρηστίδου, Αυλωνίτης, Καρανίκας), αλλά και δύο πρώην «γαλάζιοι» υπουργοί (Αντώναρος, Σπηλιωτόπουλος). Ο τέως πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει θέσει ως στόχο να διαμορφώσει το «πιο προοδευτικό κίνημα στη χώρα», ενώ την ίδια στιγμή δηλώνει πως συμμερίζεται τις ανησυχίες του Αντώνη Σαμαρά για τα ελληνοτουρκικά. 

Ως προς τους στόχους του Κινήματος Δημοκρατίας, στην παρούσα φάση προτεραιότητα θεωρείται η οργανωτική συγκρότηση του κόμματος, ενώ η προοπτική δημιουργίας Κοινοβουλευτικής Ομάδας μοιάζει αυτή τη στιγμή δύσκολο εγχείρημα, παρότι η Θεοδώρα Τζάκρη σημείωνε λίγες ημέρες μετά την «πρεμιέρα» του κόμματος πως κάτι τέτοιο «είναι θέμα χρόνου». Η ίδια έθεσε και τον εκλογικό στόχο κάνοντας λόγο για διψήφια ποσοστά. Οι πρώτες δημοσκοπικές καταγραφές φαίνεται να απέχουν αρκετά από τον στόχο. 

 

​