Διαβητικό πόδι: Η σημασία της πρόληψης και του τακτικού ελέγχου

Ο διαβήτης είναι ένα πολύπλοκο μεταβολικό νόσημα, που διατρέχει συνήθως επί δεκαετίες, και επηρεάζει αγγεία και νεύρα, άρα όλον τον οργανισμό καθόσον δεν υπάρχει ιστός ή όργανο που να μην τρέφεται και οξυγονώνεται από τα αιμοφόρα αγγεία ή να μην δέχεται εντολές και να αντιδρά μέσω των νευρικών οδών.

κα Αικατερίνη Τρικκαλινού, Phd(c) Παθολόγος Διαβητολόγος

«Πράγματι, όσο περνά ο καιρός και αυξάνεται η γνώση της ιατρικής κοινότητας για τον διαβήτη διαπιστώνουμε την επίδρασή του σε πολλά όργανα του σώματος. Προσφάτως δόθηκε η οδηγία από τους διεθνείς φορείς για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη, (ADA/EASD), να προστεθεί στον ετήσιο έλεγχο του ασθενούς με διαβήτη και ο έλεγχος ακοής, (εκτός από τον καρδιολογικό, οφθαλμολογικό, οδοντιατρικό, τον έλεγχο ποδιών και τον εργαστηριακό έλεγχο)», αναφέρουν η κ. Αικατερίνη Tρικκαλινού MD, Msc στο διαβητικό πόδι, Phd(c) Παθολόγος Διαβητολόγος, υπεύθυνη ιατρείου διαβητικού ποδιού Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital, ο κ. Ανδρέας Μελιδώνης MD Msc PhD, Παθολόγος διαβητολόγος, Διευθυντής Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital και η κ. Χρυσάνθη Μήτσιου, Ποδολόγος Διαβητολογικού Κέντρου Μetropolitan Ηospital και συνεχίζουν:

Βεβαίως όλα τα ανωτέρω συνιστώνται προκειμένου να αποφύγουμε τελείως ή έστω να διαχειριστούμε τις επιπλοκές του διαβήτη, δηλαδή νόσους ή καταστάσεις που προκαλούνται από τη χρόνια διαδρομή του διαβήτη ιδιαιτέρως όταν είναι αρρύθμιστος και που αφορούν:

Την καρδιά
Τα αγγεία
Τα νεύρα
Τα νεφρά
Τα μάτια
Τα κάτω άκρα δηλαδή τα πόδια
Το περιοδόντιο (την περιοχή στα ούλα γύρω από το δόντι)
Την ακοή

Αλλά και άλλες λιγότερο γνωστές επιδράσεις σε ιστούς, μηχανισμούς και λειτουργίες του οργανισμού όπως:

Το δέρμα
Οι μηχανισμοί άμυνας
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός στον εγκέφαλο
Η αλυσίδα των αντιδράσεων με τις οποίες ο οργανισμός αποφεύγει την οξείδωση και την πρόωρη γήρανση.

Υποκείμενες αιτίες του διαβητικού ποδιού

Μία από τις πιο δύσκολες στη διαχείριση τους επιπλοκές είναι το λεγόμενο «διαβητικό πόδι».

Τι είναι όμως το διαβητικό πόδι; Είναι το κάτω άκρο του ασθενούς με διαβήτη; Έχει ο κάθε διαβητικός ασθενής «διαβητικό» πόδι; Σαφώς και όχι!

«Λέγοντας «Διαβητικό πόδι» εννοούμε ένα σύνολο εικόνων, παραμορφώσεων και παθήσεων που αφορούν συνήθως τον «άκρο πόδα», δηλαδή το πόδι κάτω από τον αστράγαλο.

Στην ανάπτυξη αυτής της επιπλοκής σπουδαίο ρόλο παίζουν η διάρκεια του διαβήτη, η ρύθμισή του, προηγούμενοι τραυματισμοί ή/ και παραμορφώσεις του ποδιού αλλά έχουν πρωτεύοντα ρόλο στη δημιουργία του διαβητικού ποδιού και δύο άλλες επιπλοκές του διαβήτη: η διαβητική αγγειοπάθεια και η διαβητική νευροπάθεια. Δηλαδή η ελαττωματική (λιγοστή αιμάτωση λόγω των στενωμένων αγγείων) και οι διαταραχές στη νευρική λειτουργία (νευροπαθητικός πόνος απώλεια αισθητικότητας διαταραχές στην ισορροπία, στην αντίληψη του χώρου κ.λπ.).

Τα προβλήματα του διαβητικού ποδιού αφορούν τόσο το διαβήτη τύπου1 ή ινσουλινοεξαρτώμενο αλλά και τον διαβήτη τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενο.

Ο μεγάλος φόβος και ο λόγος της αυξανόμενης ενασχόλησης με το διαβητικό πόδι είναι η ανάπτυξη έλκους (δηλαδή πληγής), η οποία δεν κλείνει στον αναμενόμενο χρόνο στον ασθενή με διαβήτη, χρονίζει, επιμολύνεται και ένα σημαντικό ποσοστό, χωρίς την απαραίτητη και εξειδικευμένη φροντίδα, μπορεί να οδηγηθεί σε ακρωτηριασμό άλλοτε άλλου ύψους, στο πέλμα, στην κνήμη ή ακόμη και στον μηρό. Τα έλκη μπορεί να οφείλονται είτε στην ανεπαρκή αιμάτωση του ποδιού κυρίως στα ακρότατα σημεία του, για παράδειγμα στα ακροδάχτυλα (ισχαιμικά έλκη) ή σε ελαττωματική λειτουργία των νεύρων οπότε τα έλκη αναπτύσσονται σε σημεία πίεσης  (νευροπαθητικά έλκη), ή σε συνδυασμό και των δύο καταστάσεων (νευροϊσχαιμικά έλκη)», επισημαίνουν.

Στο 85% των ακρωτηριασμών προηγείται χρόνιο έλκος των κάτω άκρων. Και το 80% -90% των ελκών προκαλείται από ακατάλληλα υποδήματα. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ακρωτηριασμοί σε ασθενείς πάσχοντες από διαβήτη διενεργούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο, ένας κάθε 30 δευτερόλεπτα!

Από δεδομένα του 2011 του διεθνούς οργανισμού IWGDF (International Working Group of Diabetic Foot) διενεργείται ένας ακρωτηριασμός κάθε 20 δευτερόλεπτα!

Ενώ σύμφωνα με τον AJ Boulton to 19%-34% του πληθυσμού των διαβητικών θα εμφανίσει σε κάποια στιγμή της ζωής του έλκος στο κάτω άκρο.

Επομένως η εγρήγορση, η φροντίδα των ποδιών και η πρόληψη των ελκών σημαίνει και πρόληψη των ακρωτηριασμών.

«Είναι αναγκαίο να παρατηρούμε καθημερινά τα πόδια. Αναζητούμε δυσμορφίες, τραύματα κάλους, αλλαγές στο χρώμα στην υφή του δέρματος, φυσαλίδες, αιματώματα, το χρώμα και την υφή των ονύχων. Όταν εντοπίσουμε κάποιο πρόβλημα ή βλάβη αναζητούμε βοήθεια από εξειδικευμένο στο διαβητικό πόδι διαβητολόγο», συμπληρώνουν.

Αρθροπάθεια Charcot: Κρυμμένος κίνδυνος

Μία από τις πολύ σοβαρές παραμορφώσεις είναι αυτή που προκαλείται από την νευροπαθητική αρθροπάθεια, (αρθροπάθεια charcot), οποία καταστρέφει την αρχιτεκτονική του ποδιού πολύ συχνά χωρίς να πονάει ο ασθενής λόγω της νευροπάθειας. Στην αρθροπάθεια charcot δημιουργούνται προεξοχές από οστικά μέρη και οι προϋποθέσεις ανάπτυξης ενός έλκους πάνω σε αυτά τα σημεία, όπου εμφανίζονται αυξημένες πιέσεις.

«Οποιαδήποτε βλάβη πρέπει να αξιολογείται από εξειδικευμένο στο διαβητικό πόδι διαβητολόγο με την αρωγή ομάδας θεραπευτών υγείας (ποδολόγων, νοσηλευτών, επισκεπτών υγείας, ορθοπεδικών αγγειολόγων, αγγειοχειρουργών, γενικών χειρουργών, ορθωτιστών) και να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και κατάλληλα προκειμένου να δοθούν οι καλύτερες δυνατές προοπτικές επούλωσης και διάσωσης του σκέλους.

Ο ασθενής με διαβήτη δεν είναι ο μέσος ασθενής. Έχει ιδιαιτερότητες που μόνον οι θεραπευτές του διαβήτη γνωρίζουν και στις οποίες αν δεν δοθεί επαρκής προσοχή και εξειδικευμένη φροντίδα δυσχεραίνεται η ήδη πολύ δύσκολη ίαση και μειώνονται οι πιθανότητες διάσωσης του σκέλους», τονίζουν και καταλήγουν:

Συμπερασματικά:

Ο διαβήτης είναι πολύπλοκη μεταβολική νόσος.
Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι πολυάριθμες και χρήζουν συχνών προγραμματισμένων ελέγχων για όλα τα συστήματα του οργανισμού.
Μια πολύ σοβαρή επιπλοκή αποτελεί το διαβητικό πόδι. Απαιτείται ενδελεχής εξέταση των κάτω άκρων, έλεγχος διαβητικής νευροπάθειας και αγγειοπάθειας και διενέργεια συχνών ειδικών δοκιμασιών λειτουργικότητας των κάτω άκρων.
Η οποιαδήποτε βλάβη στα κάτω άκρα των πασχόντων από διαβήτη χρειάζεται εξειδικευμένο στο πόδι διαβητολόγο καταρχήν αλλά και ιατρική ομάδα υγείας (ποδοθεραπευτές, εξειδικευμένους νοσηλευτές) για την επίλυση του σύνθετου ιατρικού προβλήματος. Στα πλαίσια αυτά, στο Διαβητολογικό Κέντρο του Metropolitan Hospital, η ομάδα του διαβητικού ποδιού λειτουργεί με πρότυπο και υπεύθυνο τρόπο.
Με τις πλέον σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους διάγνωσης και ελέγχου των δυσμορφιών και παθολογικών καταστάσεων των ποδιών των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη.

 

Διαβάστε επίσης:
Διαβήτης και γήρανση: Η τεχνολογία υποστηρίζει τους ηλικιωμένους

Ξύδι: Πώς επιδρά στο μεταβολισμό γλυκόζης και το σωματικό βάρος

Διαβήτης: Πότε κινδυνεύουν περισσότερο τα παιδιά

​

Ο διαβήτης είναι ένα πολύπλοκο μεταβολικό νόσημα, που διατρέχει συνήθως επί δεκαετίες, και επηρεάζει αγγεία και νεύρα, άρα όλον τον οργανισμό καθόσον δεν υπάρχει ιστός ή όργανο που να μην τρέφεται και οξυγονώνεται από τα αιμοφόρα αγγεία ή να μην δέχεται εντολές και να αντιδρά μέσω των νευρικών οδών.

κα Αικατερίνη Τρικκαλινού, Phd(c) Παθολόγος Διαβητολόγος

«Πράγματι, όσο περνά ο καιρός και αυξάνεται η γνώση της ιατρικής κοινότητας για τον διαβήτη διαπιστώνουμε την επίδρασή του σε πολλά όργανα του σώματος. Προσφάτως δόθηκε η οδηγία από τους διεθνείς φορείς για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη, (ADA/EASD), να προστεθεί στον ετήσιο έλεγχο του ασθενούς με διαβήτη και ο έλεγχος ακοής, (εκτός από τον καρδιολογικό, οφθαλμολογικό, οδοντιατρικό, τον έλεγχο ποδιών και τον εργαστηριακό έλεγχο)», αναφέρουν η κ. Αικατερίνη Tρικκαλινού MD, Msc στο διαβητικό πόδι, Phd(c) Παθολόγος Διαβητολόγος, υπεύθυνη ιατρείου διαβητικού ποδιού Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital, ο κ. Ανδρέας Μελιδώνης MD Msc PhD, Παθολόγος διαβητολόγος, Διευθυντής Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan Hospital και η κ. Χρυσάνθη Μήτσιου, Ποδολόγος Διαβητολογικού Κέντρου Μetropolitan Ηospital και συνεχίζουν:

Βεβαίως όλα τα ανωτέρω συνιστώνται προκειμένου να αποφύγουμε τελείως ή έστω να διαχειριστούμε τις επιπλοκές του διαβήτη, δηλαδή νόσους ή καταστάσεις που προκαλούνται από τη χρόνια διαδρομή του διαβήτη ιδιαιτέρως όταν είναι αρρύθμιστος και που αφορούν:

Την καρδιά
Τα αγγεία
Τα νεύρα
Τα νεφρά
Τα μάτια
Τα κάτω άκρα δηλαδή τα πόδια
Το περιοδόντιο (την περιοχή στα ούλα γύρω από το δόντι)
Την ακοή

Αλλά και άλλες λιγότερο γνωστές επιδράσεις σε ιστούς, μηχανισμούς και λειτουργίες του οργανισμού όπως:

Το δέρμα
Οι μηχανισμοί άμυνας
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός στον εγκέφαλο
Η αλυσίδα των αντιδράσεων με τις οποίες ο οργανισμός αποφεύγει την οξείδωση και την πρόωρη γήρανση.

Υποκείμενες αιτίες του διαβητικού ποδιού

Μία από τις πιο δύσκολες στη διαχείριση τους επιπλοκές είναι το λεγόμενο «διαβητικό πόδι».

Τι είναι όμως το διαβητικό πόδι; Είναι το κάτω άκρο του ασθενούς με διαβήτη; Έχει ο κάθε διαβητικός ασθενής «διαβητικό» πόδι; Σαφώς και όχι!

«Λέγοντας «Διαβητικό πόδι» εννοούμε ένα σύνολο εικόνων, παραμορφώσεων και παθήσεων που αφορούν συνήθως τον «άκρο πόδα», δηλαδή το πόδι κάτω από τον αστράγαλο.

Στην ανάπτυξη αυτής της επιπλοκής σπουδαίο ρόλο παίζουν η διάρκεια του διαβήτη, η ρύθμισή του, προηγούμενοι τραυματισμοί ή/ και παραμορφώσεις του ποδιού αλλά έχουν πρωτεύοντα ρόλο στη δημιουργία του διαβητικού ποδιού και δύο άλλες επιπλοκές του διαβήτη: η διαβητική αγγειοπάθεια και η διαβητική νευροπάθεια. Δηλαδή η ελαττωματική (λιγοστή αιμάτωση λόγω των στενωμένων αγγείων) και οι διαταραχές στη νευρική λειτουργία (νευροπαθητικός πόνος απώλεια αισθητικότητας διαταραχές στην ισορροπία, στην αντίληψη του χώρου κ.λπ.).

Τα προβλήματα του διαβητικού ποδιού αφορούν τόσο το διαβήτη τύπου1 ή ινσουλινοεξαρτώμενο αλλά και τον διαβήτη τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενο.

Ο μεγάλος φόβος και ο λόγος της αυξανόμενης ενασχόλησης με το διαβητικό πόδι είναι η ανάπτυξη έλκους (δηλαδή πληγής), η οποία δεν κλείνει στον αναμενόμενο χρόνο στον ασθενή με διαβήτη, χρονίζει, επιμολύνεται και ένα σημαντικό ποσοστό, χωρίς την απαραίτητη και εξειδικευμένη φροντίδα, μπορεί να οδηγηθεί σε ακρωτηριασμό άλλοτε άλλου ύψους, στο πέλμα, στην κνήμη ή ακόμη και στον μηρό. Τα έλκη μπορεί να οφείλονται είτε στην ανεπαρκή αιμάτωση του ποδιού κυρίως στα ακρότατα σημεία του, για παράδειγμα στα ακροδάχτυλα (ισχαιμικά έλκη) ή σε ελαττωματική λειτουργία των νεύρων οπότε τα έλκη αναπτύσσονται σε σημεία πίεσης  (νευροπαθητικά έλκη), ή σε συνδυασμό και των δύο καταστάσεων (νευροϊσχαιμικά έλκη)», επισημαίνουν.

Στο 85% των ακρωτηριασμών προηγείται χρόνιο έλκος των κάτω άκρων. Και το 80% -90% των ελκών προκαλείται από ακατάλληλα υποδήματα. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ακρωτηριασμοί σε ασθενείς πάσχοντες από διαβήτη διενεργούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο, ένας κάθε 30 δευτερόλεπτα!

Από δεδομένα του 2011 του διεθνούς οργανισμού IWGDF (International Working Group of Diabetic Foot) διενεργείται ένας ακρωτηριασμός κάθε 20 δευτερόλεπτα!

Ενώ σύμφωνα με τον AJ Boulton to 19%-34% του πληθυσμού των διαβητικών θα εμφανίσει σε κάποια στιγμή της ζωής του έλκος στο κάτω άκρο.

Επομένως η εγρήγορση, η φροντίδα των ποδιών και η πρόληψη των ελκών σημαίνει και πρόληψη των ακρωτηριασμών.

«Είναι αναγκαίο να παρατηρούμε καθημερινά τα πόδια. Αναζητούμε δυσμορφίες, τραύματα κάλους, αλλαγές στο χρώμα στην υφή του δέρματος, φυσαλίδες, αιματώματα, το χρώμα και την υφή των ονύχων. Όταν εντοπίσουμε κάποιο πρόβλημα ή βλάβη αναζητούμε βοήθεια από εξειδικευμένο στο διαβητικό πόδι διαβητολόγο», συμπληρώνουν.

Αρθροπάθεια Charcot: Κρυμμένος κίνδυνος

Μία από τις πολύ σοβαρές παραμορφώσεις είναι αυτή που προκαλείται από την νευροπαθητική αρθροπάθεια, (αρθροπάθεια charcot), οποία καταστρέφει την αρχιτεκτονική του ποδιού πολύ συχνά χωρίς να πονάει ο ασθενής λόγω της νευροπάθειας. Στην αρθροπάθεια charcot δημιουργούνται προεξοχές από οστικά μέρη και οι προϋποθέσεις ανάπτυξης ενός έλκους πάνω σε αυτά τα σημεία, όπου εμφανίζονται αυξημένες πιέσεις.

«Οποιαδήποτε βλάβη πρέπει να αξιολογείται από εξειδικευμένο στο διαβητικό πόδι διαβητολόγο με την αρωγή ομάδας θεραπευτών υγείας (ποδολόγων, νοσηλευτών, επισκεπτών υγείας, ορθοπεδικών αγγειολόγων, αγγειοχειρουργών, γενικών χειρουργών, ορθωτιστών) και να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και κατάλληλα προκειμένου να δοθούν οι καλύτερες δυνατές προοπτικές επούλωσης και διάσωσης του σκέλους.

Ο ασθενής με διαβήτη δεν είναι ο μέσος ασθενής. Έχει ιδιαιτερότητες που μόνον οι θεραπευτές του διαβήτη γνωρίζουν και στις οποίες αν δεν δοθεί επαρκής προσοχή και εξειδικευμένη φροντίδα δυσχεραίνεται η ήδη πολύ δύσκολη ίαση και μειώνονται οι πιθανότητες διάσωσης του σκέλους», τονίζουν και καταλήγουν:

Συμπερασματικά:

Ο διαβήτης είναι πολύπλοκη μεταβολική νόσος.
Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι πολυάριθμες και χρήζουν συχνών προγραμματισμένων ελέγχων για όλα τα συστήματα του οργανισμού.
Μια πολύ σοβαρή επιπλοκή αποτελεί το διαβητικό πόδι. Απαιτείται ενδελεχής εξέταση των κάτω άκρων, έλεγχος διαβητικής νευροπάθειας και αγγειοπάθειας και διενέργεια συχνών ειδικών δοκιμασιών λειτουργικότητας των κάτω άκρων.
Η οποιαδήποτε βλάβη στα κάτω άκρα των πασχόντων από διαβήτη χρειάζεται εξειδικευμένο στο πόδι διαβητολόγο καταρχήν αλλά και ιατρική ομάδα υγείας (ποδοθεραπευτές, εξειδικευμένους νοσηλευτές) για την επίλυση του σύνθετου ιατρικού προβλήματος. Στα πλαίσια αυτά, στο Διαβητολογικό Κέντρο του Metropolitan Hospital, η ομάδα του διαβητικού ποδιού λειτουργεί με πρότυπο και υπεύθυνο τρόπο.
Με τις πλέον σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους διάγνωσης και ελέγχου των δυσμορφιών και παθολογικών καταστάσεων των ποδιών των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη.

 

Διαβάστε επίσης:
Διαβήτης και γήρανση: Η τεχνολογία υποστηρίζει τους ηλικιωμένους

Ξύδι: Πώς επιδρά στο μεταβολισμό γλυκόζης και το σωματικό βάρος

Διαβήτης: Πότε κινδυνεύουν περισσότερο τα παιδιά