Έλλειψη καινοτομίας και δεδομένων: Πώς η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα χάνει έδαφος

Το μέλλον της αγροτικής παραγωγής θα είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα- και όσες χώρες θέλουν μία θέση στην αγορά πρέπει να προχωρήσουν στις αναγκαίες προσαρμογές. 

Αυτό ήταν ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα του συνεδρίου Agribusiness Forum 2024, που ανέδειξε πώς χώρες με χαρακτηριστικά ανάλογα με αυτά της Ελλάδας προσαρμόζουν την παραγωγή τους στις σύγχρονες απαιτήσεις.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας: Τεχνητή νοημοσύνη και νέες υπηρεσίες

Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τροφίμων παγκοσμίως, οι αγρότες έχουν εισάγει πολλές διαφορετικές εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και γεωργίας ακριβείας για να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των καλλιεργειών τους. Παράλληλα, επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε παροχή υπηρεσιών διαχείρισης υδάτων και σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας

«Η βιωσιμότητα είναι ένα μεγάλο θέμα, φυσικά, και στην Ολλανδία, ειδικά επειδή είμαστε μια πολύ μικρή χώρα» εξήγησε στο euronews o Geert Wilms, διευθυντής τη Ένωσης Παραγωγών Ν. Ολλανδίας. «Προσπαθούμε να εφαρμόσουμε όσο το δυνατόν περισσότερη υψηλή τεχνολογία, σε εσωτερικές και εξωτερικές καλλιέργειες- εσωτερικές που είναι στο θερμοκήπιο, για παράδειγμα, και εξωτερικές που είναι στην αροτραία καλλιέργεια- με τις τεχνικές ακριβείας και επίσης με drones και άλλα τέτοια εργαλεία. Επίσης, αναζητούμε έναν πιο εκτεταμένο τρόπο καλλιέργειας. Αυτός είναι ένας άλλος δρόμος, ένας εκτατικός τρόπος που έχει περισσότερη γη ανά ζώο.

Οι αγρότες μας επίσης προσφέρουν, για παράδειγμα, νέες υπηρεσίες, όπως υπηρεσίες πρασίνου ή υπηρεσίες νερού, για παράδειγμα, αποτρέποντας τις πλημμύρες στην πόλη, με αποθήκευση του νερού στις γεωργικές εκτάσεις και πληρώνονται για αυτό.

Η υγειονομική περίθαλψη και η υγειονομική περίθαλψη είναι επίσης υπηρεσία που παρέχεται σε ένα αγρόκτημα, για άτομα που είναι ηλικιωμένοι, αλλά και άτομα με σωματική ή ψυχική αναπηρία.»

Πηγαίνουν στο αγρόκτημα και έχουν ένα πρόγραμμα εκεί και στη συνέχεια επιστρέφουν και αυτό είναι καλό για να εργαστούν με τα ζώα και να εργαστούν στον τομέα που αγαθά για την αποκατάστασή τους και για την επανένταξη στην κοινωνία και πάλι.»

Το παράδειγμα του Ισραήλ: Εξωγωγή αγροτικής τεχνολογίας

Στο Ισραήλ, η μικρή εσωτερική αγορά έχει αναγκάσει τις αγροτικές επιχειρήσεις να στραφούν στην ανάπτυξη τεχνολογικών λύσεων με στόχο μία ισχυρή θέση στην παγκόσμια αγορά.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν συνέργειες με ελληνικές εταιρείες, αφού οι δύο χώρες έχουν κοινές συνθήκες για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. 

«Το Ισραήλ είναι πολύ μικρό για να παράγει ό,τι χρειαζόμαστε» είπε στο euronews o πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, Νόαμ Καντζ.

«Και ως εκ τούτου, το κύριο ζήτημα είναι η ανάπτυξη τεχνολογίας που λειτουργεί για εμάς, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και για άλλους. Επομένως, το κύριο γεωργικό προϊόν μιας χώρας όπως το Ισραήλ είναι η γεωργική τεχνολογία. Για παράδειγμα, το σύστημα άρδευσης, καλύτερες τεχνικές παραγωγής σε ξηρές ζώνες, όλα τα είδη των εργαλείων που έχουμε αναπτύξει.

Νομίζω ότι η γεωργική έρευνα και ανάπτυξη είναι αναγκαιότητα για κάθε κράτος για τον εαυτό του, αλλά είναι ένας χώρος συνεργασίας. Και αυτή η συνεργασία μπορεί να χρησιμεύσει αργότερα ως εμπόρευμα που θα εξαχθεί. Πιστεύω ότι επειδή το Ισραήλ και η Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι τόσο κοντά η μία στην άλλη, είναι τόσο παρόμοιες οι περιβαλλοντικές μας συνθήκες, και οι δύο είμαστε σύγχρονες κοινωνίες με ανθρώπους με δυνατότητες που μπορούν να χρησιμεύσουν ως πλατφόρμα για συνεργασία, και στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης στην αγροτική επιχειρηματικότητα.»

Ελλάδα: Στα «τυφλά» το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο

Στην Ελλάδα το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ΚΑΠ 2023-2027, δεσμεύεται για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές, περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις.

Ωστόσο, όπως αποκάλυψε ο υπεύθυνος για το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο στην αρμόδια Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Νίκος Καλίνης, η χώρα φαίνεται ότι κινείται στα τυφλά, αφού δε διαθέτει κρίσιμα στοιχεία για σημαντικούς τομείς της αγροτικής παραγωγής. 

«Στη νησιωτική Ελλάδα, κυρίως στην Κρήτη, δηλώνονται 6,5 εκατομμύρια πρόβατα και το υγειονομικό καθεστώς των 6 εκατομμυρίων είναι άγνωστο» είπε στην τοποθέτησή του στο Agribusiness Forum 2024. «Είναι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση αυτή, εδώ και δυόμιση χρόνια ασχολούμαι με το Στρατηγικό Σχέδιο της Ελλάδας, έχω πολύ σοβαρό πρόβλημα με αυτό εδώ. Είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε αγροτική πολιτική σε αυτόν τον τομέα, όταν δεν έχουμε δεδομένα. Θα αλλάξει αυτή η κατάσταση; Θα αλλάξει μόνο η ανάγκη για αλλαγή. Αυτή τη στιγμή δεν βλέπω να αντιδρά ο κόσμος.»

Εντωμεταξύ, ο χρόνος μετρά αντίστροφα, καθώς η κλιματική κρίση πλήττει ήδη τις ελληνικές καλλιέργειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παραγωγή βαμβακιού, που φέτος ήταν σημαντικά μειωμένη λόγω των θερινών υψηλών θερμοκρασιών και της ξηρασίας.

«Το βαμβάκι αυτή τη στιγμή είναι ένα τα προϊόντα που έχουν δοκισμαστεί περισσότερο από την κλιματική αλλαγή» σημειώνει ο Ευθύμιος Φωτεινός, Πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος.

«Πριν από τρία χρόνια είχαμε τον Ιανό στη Λάρισα, κατά τον οποίο χάθηκαν πολλά στρέμματα. Πριν έναν χρόνο είχαμε τον Ντάνιελ όταν χάθηκε περίπου το 20% της ελληνικής καλλιέργειας του βαμβακιού. Όμως, το βαμβάκι άντεξε στον χρόνο. Το βαμβάκι αυτή τη στιγμή είναι το μόνο προϊόν που μπορεί να μείνει σε σχέση με άλλα προϊόντα. Μιλάμε για 2,5 εκατομμύρια στρέμματα. Το βαμβάκι πέρασε και άλλες προκλήσεις, στο παρελθόν, αλλά άντεξε»

Σε κάθε περίπτωση, ο χρόνος πιέζει. Ο ανταγωνισμός για τους Έλληνες αγρότες αναμένεται ακόμα πιο σκληρός όταν υπογραφεί η συμφωνία Mercosur που θα ανοίξει τις πύλες της Ευρώπης για τα προϊόντα των χωρών της Λατινικής Αμερικής.

Ήδη, στις Βρυξέλλες ξεκίνησαν οι πρώτες διαμαρτυρίες από Ευρωπαίους αγρότες που ζητούν να μην υπογραφεί η συμφωνία επικαλούμενοι αθέμιτο ανταγωνισμό και διαφορετικά στάνταρ στην παραγωγή.

Ωστόσο, η υπογραφή θεωρείται θέμα χρόνου.

Όσον αφορά sτα πρότυπα παραγωγής των χωρών της Mercosur είναι πολύ υψηλά» είπε στο euronews ο Πάουλο Ρομπέρτο Φράνκα, πρέσβης Βραζιλίας στην Ελλάδα. «Μπορώ να το πω για όλες τις χώρες, αλλά και ειδικότερα για την χώρα μου, τη Βραζιλία. Εξάγουμε σήμερα σε όλο τον κόσμο, εξάγουμε και στην Ευρώπη, εντός ορίων φυσικά. Εφαρμόζουμε, τηρούμε αυτά τα πολύ υψηλά πρότυπα. Στη συμφωνία υπάρχουν διατάξεις με σκοπό τη διασφάλιση όλων αυτών των στοιχείων. Έτσι, νομίζω ότι αυτό δεν είναι ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα, διότι έχει ληφθεί μέριμνα στο πλαίσιο της συμφωνίας.»

Στα ζητούμενα της ελληνικής αγροτικής παραγωγής παραμένει η ανάπτυξη σύγχρονων συνεταιρισμών και η δημιουργία οικονομιών κλίμακας.