Η επέλαση του lifestyle στην πολιτική

Του Απόστολου Αποστόλου*

Η έννοια «lifestyle» γεννήθηκε με τη θεωρία της ατομικής ψυχολογίας, στις αρχές του 1900, από τον ψυχαναλυτή Άλφρεντ Άντλερ, ο οποίος τη χρησιμοποίησε για να ορίσει το μοναδικό και ανεπανάληπτο αποτύπωμα κάθε ατόμου, που αποτελείται από τα προκύπτοντα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, τον προσανατολισμό της σκέψης, τα συναισθήματα που τίθενται στην υπηρεσία του τελικού επιδιωκόμενου σκοπού. Τι σημαίνει «lifestyle»; Είναι ο τρόπος ζωής που συντονίζεται από μόδες πολιτισμικών μοντέλων και αναφορές συμπεριφορών. Συνδέεται με υψηλούς οικονομικούς πόρους, με την τεχνολογική εξέλιξη και με την εμφάνιση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Προσφάτως, τα κομματικά ευρωψηφοδέλτια συμπληρώθηκαν από λαϊφσταϊλίστες celebrities, δηλαδή, από τηλεαναγνωρίσιμους (γλάστρες της TV), από ηθοποιούς της εποχιακής «δημοφιλίας», από ποδοσφαιριστές, από παράφωνες τρομπέτες της μουσικής βιομηχανίας. Από πρόσωπα που αποτελούν τα αντίδοτα της ανίας των πολιτών. Γιατί λοιπόν, θα αναρωτηθεί κάποιος, και τα «χρυσά τσόκαρα» από τον γυαλισμένο κόσμο της showbiz και του lifestyle να μην τοποθετηθούν στα ευρωψηφοδέλτια;

Αφού η πολιτική αποτελεί μια συνθηκολογημένη μπίζνα τού τίποτα επί του τίποτα διά του τίποτα. Εξάλλου, ο κόσμος κυβερνάται από τη δύναμη της υποβολής (Άντον Μέσμερ) και ο πολιτικός μεσμερισμός για χρόνια έχει αποδείξει ότι μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον βαθμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Το «άλυτο ως λύση» (όπως θα έλεγε ο Ε. Μ. Σιοράν) αποτελεί την καλύτερη ρετσέτα της πολιτικής. Η πολιτική δεν έρχεται να δώσει λύσεις, έρχεται να επιβάλει ταμπού και ψυχαναγκασμούς. Επίσης, μπορεί να ακούγεται παράλογο, αλλά αποτελεί πραγματικότητα: αν οι πολιτικοί μιλούσαν με πολιτικά επιχειρήματα σήμερα, δεν θα μπορούσαμε να τους καταλάβουμε. Και αυτό γιατί καταλαβαίνουμε τόσα όσα οι συμβιβασμοί μας μάς επιτρέπουν να καταλάβουμε. Και επίσης γιατί καταλαβαίνουμε τόσα όσα η επιθετική μας άγνοια μας επιτρέπει να καταλάβουμε.

Επιπλέον, η γυμνή αλήθεια θα μας τύφλωνε, όπως έγραφε ο Τσέσλαβ Μίλος. Γιατί μάθαμε να τα βλέπουμε όλα μέσα από το φίλτρο της «συνειδητής» εξαπάτησης. Και επίσης γιατί το πολιτικό κρύφτηκε μέσα στις αλληλοσυγκρουόμενες ανάγκες, μέσα στις αυταπάτες, αλλά και στις αδυναμίες της βούλησης και της κρίσης των πολιτών.

Τι υπάρχει; Υπάρχει η παραπολιτική, που διψά για το παρεκκλίνον και επιβάλλει τη δύναμη της συνήθειας που γίνεται ακλόνητη πίστη. Ας μην ξεχνάμε εκείνο που μας έλεγε ο Πασκάλ: «Η πίστη βασίζεται στη δύναμη της συνήθειας».

Πολίτες και πολιτικοί δεν βαριούνται να επιτίθενται στη ζωή. Οι πολίτες με την αδιαφορία τους, ως παρηκμασμένος εσμός, βλέπουν ότι η ζωή τους αποτελεί ένα συμπτωματικό συμβάν. Ζητούν αυτονομία και δικαιώματα όχι σε επίπεδο πολιτικής ελευθερίας, αλλά σε επίπεδο ψυχολογικής ανάτασης, γιατί ουσιαστικά είναι ηττημένοι από τη χρόνια πλήξη τους. Έτσι, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι η προσωπική τους αυτονομία και ο δικαιωματισμός τους αποτελούν περισσότερο έργο της φαντασίας τους παρά του τρόπου ζωής τους. Και οι πολιτικοί μέσα στην αλαζονεία τους, στην προμελετημένη τους αυθάδεια και στις φετιχοποιημένες επιλογές τους και τις μηδενιστικές τους παρλάτες και μπαλαφάρες τους, αδιάφοροι για το μέλλον της χώρας, επιτίθενται σε ό,τι έχει αξία και υπόσχεται μια ασυμβίβαστη αξιοπρέπεια.

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας