Λ. Μενδώνη: Η άυλη πολιτιστική μας κληρονομία είναι δύναμη για την Ελλάδα – Χρέος μου η διαφύλαξή της
Κατά πλειοψηφία ψηφίσθηκε και επί των άρθρων το νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για τα «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης
Κατά πλειοψηφία ψηφίσθηκε και επί των άρθρων το νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για τα «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και των ηχογραφημάτων νέων δημιουργών ή καλλιτεχνών, καθώς και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς – Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις» από την Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ολοκληρώνοντας την συνεδρίαση και επί των άρθρων του νομοσχεδίου αναγνώρισε ότι στο νομοσχέδιο αυτό πράγματι μπορεί να του αποδοθεί ο χαρακτηρισμός του «ερανιστικού» καθώς είναι μια σειρά άρθρων που όμως βοηθούν πάρα πολύ στην καλή νομοθέτηση για μια σειρά θεμάτων τοι Υπουργείου Πολιτισμού.
Ειδικότερα, η κυρία Μενδώνη ανέφερε πως με το παρών σχέδιο νόμου ρυθμίζονται «σημαντικά ζητήματα που άπτονται κυρίως της άυλης πολιτιστικής κληρονομίας, της άσκησης εμπορικής πολιτικής και εν γένει της διοικητικής λειτουργίας του ΟΔΑΠΠ καθώς και ζητήματα σχετικά με την εξασφάλιση παραχώρησης χωρίς αντάλλαγμα ακινήτων εντός του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο που είναι σε εξέλιξη της κατασκευής εγκαταστάσεων πυρόσβεσης/ Την παροχή επιπρόσθετων οικονομικών κινήτρων υπό την μορφή επιδόματος σε υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού που θα θελήσουν να υπηρετήσουν σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Δήλου και του Καστελορίζου. Την κάλυψη των δαπανών μετακίνησης για την επίβλεψη αρχαιολογικών έργων στο εξωτερικό – του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων-. Την μοριοδοότηση εμπειρίας υποψηφίων για την κάλυψη θέσεων φυλάκων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Την επέκταση της ρύθμισης για την εκτέλεση αρχαιολογικών έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά από εποπτευόμενα ΝΠΔΔ από το Υπουργείο Πολιτισμού. Την προσθήκη νέας κατηγορίας προστατευμένων κινητών μνημείων μεταγενέστερων του 1453 που χρονολογούνται έως το 1830, γιατί εδώ υπήρχε ένα νομοθετικό κενό στο θεσμικό πλαίσιο. Την υποχρέωση δήλωσης των ανιχνευτών μετάλλων από τους κατόχους τους. Επίσης, θεσπίζεται ένα πλέγμα ρυθμίσεων για την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού, διότι η ελληνική πολιτεία ενώ διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο για τις υπόλοιπες Τέχνες δεν έχει μέχρι σήμερα μεριμνήσει για την ανάδειξη, διάδοση και ανάπτυξη τους ελληνόφωνου τραγουδιού το οποίο κατά την δική μας άποψη αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομίας που συνδέεται και με την προστασία της γλώσσας αλλά και με την ενίσχυση των δημιουργών και γενικά των καλλιτεχνών του ελληνοφώνου τραγουδιού».
Η κυρία Μενδώνη, απέρριψε τις επικρίσεις και παρατηρήσεις που διατύπωσε η Αντιπολίτευσης, για τις ρυθμίσεις που αφορούν το ελληνόφωνο τραγούδι, επισημαίνοντάς τους ότι αυτό που αποδείχθηκε από την ακρόαση όλων των φορέων μίλησαν «για μια ιστορική παρέμβαση και πρωτοβουλία » για την προστασία και ανάδειξη του ελληνόφωνου τραγουδιού και κατ’ επέκταση των δημιουργών τους. Σημείωσε πως το ίδιο έχουν και ανέφεραν οι Οργανισμοί Διαχείρισης Δικαιωμάτων όχι μόνο κατά την ακρόασή τους στην Επιτροπή αλλά και με κοινή ανακοίνωση που είχαν εκδώσει στις 5 Μαρτίου που συνυπογράφεται και από περισσότερους από 180 Έλληνες συνθέτες, δημιουργοί, ερμηνευτές και εκτελεστές μιλώντας ότι «για πρώτη φορά ανοίγεται μια ακτίνα φωτός κ.λ.π». Επίσης, στις 12 Μαρτίου 12 πολύ σημαντικοί άνθρωποι του Πολιτισμούς και της επιστήμης της Τέχνης έκαναν μια δήλωση για την συγκεκριμένη πρόταση νόμου μιλώντας «για καθήκον του εθνικού Κράτους, ειδικά την περίοδο της παγκοσμιοποίηση, να μην θέτει φραγμούς στα αγαθά άλλων πολιτισμών ταυτόχρονα όμως να μην αφήνει να καταπατώνται τα πολιτιστικά επιτεύγματα του λαού του από ιδιαίτερα επαγγελματικά συμφέροντα…» Η κυρία Μενδώνη υπογράμμισε ότι «υπάρχει αρκετός δρόμος μπροστά μας που θα πρέπει να διανύσουμε όσο ελληνική μουσική παραγωγή κινδυνεύει ως υπουργός Πολιτισμού χρέος και έχουμε να λάβουμε κάθε θεσμικό μέτρο για τον θεσμικό μας Πολιτισμό που θέλουμε να τον διατηρήσουμε μέσα από την διαφύλαξη της πολιτισμικής και γλωσσικής μας ποικιλομορφίας στο πλαίσιο της προστασίας της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομίας» καθώς «όπως για κάθε μικρή χώρα και για την Ελλάδα αυτή είναι η δύναμή της».
Η υπουργός, απέρριψε τα αρνητικά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωση που αναρτήθηκαν κατά του νομοσχεδίου όταν δόθηκε στην δημόσια διαβούλευση λέγοντας αυτά ήταν κυρίως υποτιμητικά και απαξιωτικά κυρίως «για το ελληνικό τραγούδι και οι άνθρωποι που δουλεύουν και προσπαθούν να βιοποριστούν από αυτό» είδαμε «ένα ιδιότυπο σνομπισμό που εδράζεται σε εντελώς υποκειμενικά κριτήρια» και κάλεσε κυρίως τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ «εάν συμμερίζονται αυτές τις απόψεις να έχουν το θάρρος να το πουν ευθέως και όχι να επικαλούνται τα ότι έγιναν αρνητικές αναφορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» Εγώ, είπε η κυρία Μενδώνη «σε αυτά στέκομαι σταθερά απέναντί τους» και «δεν φοβόμαστε τις αντιδράσεις όταν ξέρουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι για το καλό των Τεχνών, του Πολιτισμού και της Ελλάδος».
Η υπουργός υπεραμύνθηκε ως απόδειξη δημοκρατικότητας και ουσίας το να λαμβάνονται υπόψιν τα σχόλια που γίνονται στην δημόσια διαβούλευση ενός νομοσχεδίου και αυτό δεν θα έπρεπε να στοιχείο για το οποίο την εγκαλεί η Αντιπολίτευσης.
Η κυρία Μενδώνη εξήγησε ότι χρησιμοποιείται όρος ελληνόφωνο τραγούδι γιατί έτσι αποσυνδέεται το αντικείμενο προστασίας με την ελληνική ιθαγένεια των δημιουργών ή συντελεστών του καθώς αυτό θα ήταν σε αντίθεση με ενωσιακό δίκαιο και μάλιστα σε βασικά άρθρα της Ιδρυτικής Διακήρυξης της ΕΕ. Μετά από διαβούλευση με τα συναρμόδια Υπουργία πετύχαμε στον όρο αυτό να συμπεριλαμβάνονται όλα τα είδη της ελληνικής μουσικής (ελληνική ροκ, ελληνική τζαζ κ.λ.π χωρίς να αποκλείεται κανένας δημιουργός από το πεδίο εφαρμογής ακόμα και εν μέρη να συμπεριλάβουμε κατά ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό και τους δημιουργούς εκείνους που κατά το ήμισυ γράφουν μουσικά έργα σε ξενόγλωσσο στίχο). Αποφασίστηκε, μετά την διαβούλευση, να στηριχθεί για πρώτη και τα ηχογραφήματα νέων δημιουργών και καλλιτεχνών (πρωτοεμφανιζόμενων ή αναδυόμενων) δίνοντας κίνητρο στους ραδιοφωνικούς σταθμούς και θα δούμε εάν μπορούμε να γίνουν βελτιώσεις που έχουν προταθεί. Εξαιρέθηκαν από το 40% της ποσόστωσης τα ξενοδοχεία που έχουν μια ενιαία παραγωγή ήχου γιατί αυτό θα σήμαινε ότι εάν αποφάσιζαν να βάλουν μουσική τότε θα είχαν μια ενιαία μουσική για όλους τους κοινόχρηστους χώρους. Η πρόθεση προστασίας τους ελληνόφωνου τραγουδιού, δεν μπορεί να γίνει σε βάρος της ελευθερίας άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας, που είναι συνταγματικά προστατευόμενη, ούτε ότι μπορεί να αγνοηθούν επαγγελματικές ομάδες που θέλουμε να είναι αρωγοί σ εαυτή την προσπάθεια. Η ποσόστωση ενσωμάτωσης ελληνόφωνης μουσικής και τραγουδιού σε τηλεοπτικές ή οπτικοακουστικές παραγωγές τίθεται ως όρος μόνο για όσες χρηματοδοτούνται από χρηματοδοτικά εργαλεία του δημοσίου, ουσιαστικά πρόκειται για έναν ακόμη όρο μεταξύ όσων άλλων κριτηρίων υπάρχουν στην βαθμολόγησή κατά την αξιολόγησή τους προκειμένου να λάβουν την δημόσια χρηματοδότησή τους.
Η υπουργός, ξεκαθάρισε πως «δεν υποχρεώνουμε κανέναν ραδιοφωνικό σταθμό ενημερωτικό ή μη στο να μεταδώσει ελληνόφωνο τραγούδι. Όποιος είδος μετέδιδαν μπορούν να εξακολουθούν να μεταδίδουν. Δεν υποχρεώνουμε κανένα χώρο ψυχαγωγίας, εστίασης, μπαρ, εμπορικά καταστήματα, καφέ – όπου και εάν αυτά δραστηριοποιούνται- να μεταδώσουν ελληνόφωνο τραγούδι, όποιο είδος μουσικής μετέδιδαν θα εξακολουθήσουν να το μεταδίδουν. Δεν υποχρεώνουμε κανένα κλάδο κατά την εκτέλεση της κύριας επαγγελματικής του δραστηριότητας να μεταδώσει ελληνόφωνο τραγούδι» Αυτό που κάνουμε είπε η κυρία Μενδώνη είναι «να παρέχουμε κίνητρα στους ραδιοφωνικούς σταθμούς για την αύξηση της μετάδοσης ελληνικής μουσικής , γιατί η μετάδοση όπως είπαν οι ίδιοι οι φορείς τους είναι το σημαντικό. Στα ξενοδοχεία και τα τουριστικά καταλύματα εισάγεται η υποχρέωση της ποσόστωσης κατά 40% ελληνόφωνης μουσικής και τραγουδιού στους χώρους υποδοχής και τα ασανσέρ υπό την προϋπόθεση ότι θα αποφασίσουν να μεταδίδουν μουσική στους χώρους αυτούς. Εάν αποφασίσουν ότι δεν θέλουν να μεταδώσουν ή να μην συνεχίσουν να μεταδίδουν μουσική, αυτή η διάταξη δεν τους αφορά. Επίσης, θα εξακολουθούν να μεταδίδουν την μουσική που έχουν επιλέξει να μεταδίδουν στους υπόλοιπους χώρους του ξενοδοχείου τους (δωμάτια, εστιατόρια, μπαρ, πισίνες κ.λ.π). Εισάγουμε την ποσόστωση ελληνόφωνου τραγουδιού ή ορχηστικής απόδοσή τους στους χώρους στάθμευσης, σε διαδρόμους και τους λοιπούς χώρους παραμονής επισκεπτών, στους κοινόχρηστους χώρους των εμπορικών κέντρων (όχι εντός των καταστημάτων). Σε σταθμούς και αποβάθρες επιβίβασης μέσων συγκοινωνιών και αεροδρομίων εφόσον μεταδίδουν μουσική»
Σχετικά με τις επικρίσεις της Αντιπολίτευσης, περί «παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας σε έξι αρχαιολογικούς χώρους», η κυρία Μενδώνη αποσαφήνισε πως αυτό αφορά την Ακρόπολη, την Λίνδο, την Κνωσσό, Δελφούς, την Ολυμπία και τις Μυκήνες. Πρόκειται όπως είπε για τους αρχαιολογικούς χώρους που κάθε χρόνο έχουμε περιστατικά υγείας εξ αιτίας του έντονου ανάγλυφου του εδάφους, η ολισθηρότητα και οι έντονες θερμοκρασίες και συγκεντρώνουν το 72% των επισκεπτών γενικά των αρχαιολογικών χώρων αποφέροντας στο Δημόσιο περίπου 85 εκατ. ευρώ. Αυτό που δημιουργείται είναι ισάριθμοι σταθμοί – ιατρεία με ιατρό, ένα ασθενοφόρο και το προσωπικό του που θα είναι εκεί και τις 13 ώρες της ημέρας που είναι ανοικτοί στους επισκέπτες. Δεν αποκλείονται οι διασώστες εθελοντές του ΕΕΣ. Οπλίτη ιατρό είχαμε μόνο στην Ακρόπολη και όχι πάντοτε καθώς είχαν υποχρεώσεις στις μονάδες που υπηρετούσε. Η κυρία Μενδώνη είπε ότι από την στιγμή που οι αρχαιολογικοί αυτοί χώροι έχουν έσοδα και μπορούν, είναι καλύτερο να μην αποσπώνται έξι ασθενοφόρα από το ΕΚΑΒ όταν αυτό έχει τόσο μεγάλες ανάγκες όπως και οι οπλίτες ιατροί να μην στερούνται, εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, από άλλες διαθέσεις που θα μπορούν να γίνονται σε άγονες περιοχές ενισχύοντας το ΕΣΥ.
Η υπουργός , τόνισε, ότι η διαχείριση των Ταμείων των εισιτηρίων σε ιδιώτες και όχι στους αρχαιοφύλακες, αυτό αφορά μόνο την Ακρόπολή και όχι σε έξι αρχαιολογικούς χώρους. Οι αρχαιοφύλακες προσελήφθησαν για να μεριμνούν για την φύλαξη των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων και όχι για να διαχειρίζονται τα Ταμεία τους. Σημείωσε ότι η σχετική προσφυγή που είχαν κάνει οι αρχαιοφύλακες στο ΣτΕ αυτή απορρίφθηκε.
Σχετικά με το Συμβούλιο Πολιτιστικής Κληρονομίας, που εισάγεται στο νομοσχέδιο, η κυρία Μενδώνη είπε ότι στην πραγματικότητα αναβαθμίζεται η υφιστάμενη άτυπη Επιτροπή που υπάρχει βάση της Σύμβασης της ΟΥΝΕΣΚΟ και την συνθήκη της ΕΕ και την εξελίσσουμε σε ένα πολύ σημαντικό γνωμοδοτικό όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού, όπως είναι το ΚΑΣ, το ΚΣΝΜ και το Συμβούλιο Μουσείων. Επίσης, η Επιτροπή ‘Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που δημιουργείται θα συγκροτείται από μέλη και άλλων συναρμόδιων Υπουργείων γιατί ο στόχος της είναι να στηρίξει πραγματικά και ουσιαστικά με μια σειρά προτάσεων και ρυθμίσεων που αφορούν όλες τις μικρές ομάδες (χειροτέχνες, ξυλοτέχες, παραδοσιακών επαγγελμάτων που χάνονται) οι οποίες διασώζουν την παράδοσή μας και χρειάζονται ενίσχυση.
Για τις ρυθμίσεις του ΟΔΑΠΠ, η υπουργός είπε ότι με το νέο πλαίσιο που θεσμοθέτησε η Κυβέρνηση μπορεί να βελτιώθηκε αλλά χρειάζονται και άλλα μέτρα για να έχουμε περισσότερα έσοδα. Επεσήμανε ότι τα εισιτήρια εισόδους στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία δεν έχουν αυξηθεί από το 2019, η νέα τιμολογιακή πολιτική ανακοινώθηκε πριν μερικούς μήνες αλλά αυτή θα εφαρμοστεί από 1/4/2025 και μετά. Ανακοινώθηκαν οι αυξήσεις ένα χρόνο νωρίτερα για να μην μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι συνδυάστηκε. Τα έσοδα του ΟΔΑΠΠ από το 2019 έως το τέλος του 2023 έχουν αυξηθεί κατά 29,81% χωρίς καμία αύξηση εισιτηρίου. Ο ΟΔΑΠΠ έχει πάρει δύο μεγάλα έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης για την ριζική ανακίνηση των χώρων του αλλά και για την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε 100+1 χώρους και ψηφιακές ξεναγήσεις. Η υπουργός, σημείωσε ότι τα έσοδα του ΟΔΑΠΠ όχι μόνο συντηρούν τους χώρους του, βοηθάει το Υπουργείο Πολιτισμού και της Αρχαιολογική Υπηρεσία σε όλο το εύρος της πολιτιστικής κληρονομίας και μπορεί και συνδράμει καθοριστικά και τους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού (Εθνικό Θέατρο, οι Ορχήστρες, η Εθνική Λυρική Σκηνή κ.λ.). Αναφορικά με την αύξηση κατά ένα έτος των απευθείας αναθέσεων του ΟΔΑΠΠ, εξήγησε η υπουργός, αυτές αφορούν τις συμβάσεις προμήθειας προϊόντων που διαθέτει στα πωλητήριά του και μόνο καθώς έχουμε καταφέρει όχι μόνο να έχουμε μεγάλη ζήτηση αλλά και τα προϊόντα αυτά προέρχονται από μικρούς εξαιρετικούς τοπικούς χειροτέχνες (π.χ. κεραμιστές) που δυσκολεύονται να μπουν στην λογική των ηλεκτρονικών δημόσιων διαγωνισμών. Η παροχή πωλητηρίων του ΟΔΑΠΠ σε ιδιώτες επιλέγεται να πετύχει μεγαλύτερα έσοδα άρα να δίνει περισσότερα χρήματα στον Πολιτισμό και θα γίνεται με διαγωνισμούς και διαφανή κριτήρια που θέτουν ο ΟΔΑΠΠ, το Υπουργείο Πολιτισμού και κατά περίπτωση όπως γίνεται και σήμερα και το ΚΑΣ. Δεν ισχύουν ότι οι προσλήψεις προσωπικού στον ΟΔΑΠΠ γίνονται εκτός ΑΣΕΠ, αλλά αυτό που γίνεται αντί η πρόσληψη να είναι οκτάμηνη θα γίνει 12μηνη ώστε να μην υπάρχει κενός τα πωλητήριά του. Τα ηλεκτρονικά εισιτήρια δεν επιφέρει απώλεια εσόδων αλλά το αντίθετο. Η αυξημένη μοριοδότηση των υποψηφίων για την κάλυψη του κλάδου των αρχαιοφυλάκων μέσω ΑΣΕΠ δεν τίθενται για να διχαστούν οι εν λόγω επαγγελματίες αλλά από την διαδικασία αυτή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε όταν ένας υποψήφιος έχει φοιτήσει σε κάποια σχολή αρχαιοφυλάκων και έχει και παράλληλα χρόνια εμπειρίας από εκείνον που διαθέτει μόνο εμπειρία και είναι αυτοδίδακτος.
Η κυρία Μενδώνη, επανέλαβε όπως και χθες, ότι το να ταυτίζεται το ανασκαφικό έργο με το αρχαιολογικό έργο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο και αυτή η ταύτισε αποδυναμώνει την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Καθώς το αρχαιολογικό έργο συμπεριλαμβάνει από την διοίκηση αρχαιολογικών έργων έως τις ανασκαφές, τις εκθέσεις των μουσείων, τις περιοδικές τους εκθέσεις, την ψηφιοποίηση και πάρα πολλά πράγματα που ορίζονται στο Νόμο. Στο άρθρο 27 του νομοσχεδίου, εξήγησε η υπουργός ότι στα πέντε μουσεία που έγιναν ΝΠΔΔ τους δίνουμε το δικαίωμα κατά αρμοδιότητα να έχουν αυτεπιστασία. Το Μουσείο, από τον ιδρυτικό του νόμο δεν μπορεί να κάνει ανασκαφές, αλλά μπορεί να κάνει εκθέσεις, ψηφιοποίηση συλλογών, αυτά είναι που του παρέχονται και ως ΝΠΔΔ και τα οποία είχαν όταν πριν ήταν υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού.
Η υπουργός σημείωσε ότι με τις διατάξεις της προστασίας των κινητών μνημείων μεταγενέστερων του 1453 που χρονολογούνται έως το 1830, καλύπτεται ένα νομοθετικό κενό που υπήρχε και δημιουργείται για θεσμικό πλαίσιο δηλώσεως κατοχής. Επίσης θεσπίζεται ποινικά η παράνομη κατοχή ανιχνευτών μετάλλων καθώς μέχρι σήμερα υπήρχαν ποινές μόνο για την χρήση. Δεν χαλαρώνουμε τις διατάξεις το αντίθετο.
Η συνεδρίαση για την β’ ανάγνωση του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων έχει οριστεί να διεξαχθεί το πρωί της Παρασκευής.
