Μαγδεμβούργο: O πειρασμός των απλοϊκών «εξηγήσεων»
Η χειρότερη υπηρεσία στην ελεύθερη, ανοικτή κοινωνία είναι η εξαγωγή βεβιασμένων «ετυμηγοριών» για τα κίνητρα ενός δράστη, που κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι είχε στο μυαλό του.
Ο φόβος ήταν υπαρκτός και δικαιολογημένος. Οι Χριστουγεννιάτικες Αγορές που δεν λείπουν από καμιά πόλη, κωμόπολη, χωριό της Γερμανίας αυτή την περίοδο θεωρούνταν από τις αρχές ως ένας πιθανός στόχος φανατικών. Ως βασικοί «ύποπτοι» θεωρούνταν οι ισλαμιστές τρομοκράτες, που και στο παρελθόν είχαν στοχοποιήσει αντίστοιχους χώρους. Νωπές σχετικά είναι ακόμα οι αναμνήσεις από την επίθεση στην Χριστουγεννιάτικη Αγορά του Βερολίνου στις 19 Δεκεμβρίου του 2016.
Το σοκ του Μαγδεμβούργου δυστυχώς επιβεβαίωσε τις ανησυχίες, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Η Γερμανία βυθίστηκε στη θλίψη. Εκατομμύρια άνθρωποι, που αυτό το Σαββατοκύριακο σχεδίαζαν να περάσουν κάποιες ώρες με συγγενείς και φίλους σε μια τέτοια αγορά ξύπνησαν σήμερα με ένα σφίξιμο στο στομάχι. Και με αναπάντητα «γιατί;».
Είναι σαφές ότι για μια ακόμα φορά η συζήτηση θα περιστραφεί γύρω από το δίλημμα «περισσότερη ασφάλεια με λιγότερη ελευθερία;». Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι η εξαγωγή βιαστικών συμπερασμάτων, η απόδοση στον δράστη κινήτρων που κανείς ακόμα δεν γνωρίζει, οι γενικεύσεις κατά συγκεκριμένων ομάδων ή μειονοτήτων.
Στο μυαλό ενός δολοφόνου
Ο Όλαφ Σολτς βρέθηκε στον τόπο της τραγωδίας και προειδοποίησε για τον κίνδυνο το μίσος να δηλητηριάσει την κοινωνίαΕικόνα: Michael Probst/AP Photo/picture alliance
Η ευκολία για παράδειγμα με την οποία ένας σχολιαστής μιας συντηρητικής εφημερίδας έγραφε για ένα «χτύπημα σε ένα από τα τελευταία δημοφιλή σύμβολα του Χριστιανισμού» ξενίζει αυτούς που προτιμούν να αποφύγουν τις απλουστεύσεις και τις καταδίκες-εξπρές. Ωφελεί μόνο εκείνους που προσπαθούν εν θερμώ να «προτείνουν» λύσεις και απαγορεύσεις, αυτούς που τελικώς ενισχύουν το κλίμα της ανασφάλειας και τα στερεότυπα του διχασμού.
Κανείς δεν είναι στο μυαλό του 50χρονου γιατρού (και πλέον εκ προθέσεως δολοφόνου) που το 2019, δήλωνε σε συνέντευξή του ο πιο «επικίνδυνος αντίπαλος για το Ισλάμ». Έλεγε τότε ψέματα ή το εννοούσε; Και πώς εξηγείται το πάθος με το οποίο δημόσια κατηγορούσε την πολιτική ηγεσία της Γερμανίας για «εξισλαμισμό» της Ευρώπης και ασπαζόταν θέσεις της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία;
Απλοποιήσεις, αφορισμοί, φανατισμός
Το να σπεύσει κανείς να κατηγορήσει για την επίθεση το Ισλάμ, όπως έκαναν κάποιοι βιαστικοί τις πρώτες ώρες ή τώρα την AfD για την ρητορική της ενάντια στο Ισλάμ είναι ουσιαστικά το ίδιο επικίνδυνο και απειλητικό για την κοινωνία. Επειδή απλοποιεί, αφορίζει, φανατίζει, διχάζει. Αυτό που χρειάζεται για μια ακόμα φορά η Γερμανία, αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη είναι οι ψύχραιμες φωνές, που δεν βλέπουν αυτή την τραγωδία ως μια ακόμα ευκαιρία να επιβεβαιώσουν την πολιτική τους υπόσταση.
Η ευθύνη των πολιτικών, όπως και όλων εκείνων που δημοσιολογούν είναι να μείνουν μακριά από τον πειρασμό να δώσουν εύκολες εξηγήσεις, για κάτι που στο μυαλό κάθε φυσιολογικού ανθρώπου φαντάζει ανεξήγητο. Δυστυχώς η πείρα δείχνει ότι αυτός ο πειρασμός είναι συχνά ακαταμάχητος. Όμως αρκετή βία και οργή συσσωρεύονται στις σύγχρονες κοινωνίες της ψηφιακής ταχύτητας. Αυτοί που κερδοσκοπούν, επιδιώκοντας να τις μετατρέψουν σε μίσος τελικά μπορεί να πέσουν και οι ίδιοι θύματά του. Αλλά αυτό δεν είναι παρηγοριά. Γιατί τα τραύματα που προκαλούν χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να γιατρευτούν, από όσο για να ανοίξουν.
