Μετά τις Ευρωεκλογές: Η Κύπρος και η Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβουν τις ιστορικές τους ευθύνες και να εκμεταλλευθούν τα όποια “οφέλη” της Ε.Ε. για τη λύση του Κυπριακού

Του ΓΙΑΝΝΑΚΗ Λ. ΟΜΗΡΟΥ* – Λευκωσία Με αφορμή τις εκλογές της Κυριακής για την

From left to right: Charles MICHEL, President of the European Council with Kyriakos MITSOTAKIS, Prime Minister of Greece and Nicos Christodoulides, President of the Republic of Cyprus. Copyright: European Union

Του ΓΙΑΝΝΑΚΗ Λ. ΟΜΗΡΟΥ* – Λευκωσία

Με αφορμή τις εκλογές της Κυριακής για την ανάδειξη των νέων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι χρήσιμο και αναγκαίο να επαναφέρουμε στο προσκήνιο και στην μελλοντική πολιτική μας δράση την προώθηση λύσης του Κυπριακού μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει κανένας στην Κύπρο που να διαφωνεί με το πασίδηλο ότι η μεγαλύτερη πολιτική και διπλωματική κίνηση από την εποχή της τουρκικής εισβολής του 1974 ήταν ο ευρωπαϊκός μας προσανατολισμός και η επίτευξη τελικά του στόχου της ευρωπαϊκής μας ενσωμάτωσης.

Το πολυσήμαντο της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Κύπρου καταδεικνύεται και επιβεβαιώνεται αν προς στιγμή υποθέταμε ότι δεν ακολουθούσαμε την ευρωπαϊκή πορεία. Μοναχικοί, μοναξιασμένοι και απομονωμένοι σε αυτή τη γωνιά της Ανατολικής Μεσογείου. Και με δεδομένη την τουρκική αδιαλλαξία, σε μια κατάσταση αμηχανίας χωρίς ορατό ενδεχόμενο ουσιαστικών προοπτικών γύρω από το Κυπριακό.

Είναι βέβαια γεγονός ότι υπάρχει απογοήτευση για τη μη δυναμική αντίδραση των ευρωπαϊκών συλλογικών θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου. Για τις πειρατικές της ενέργειες σε βάρος της θαλάσσιας κυριαρχίας της Κύπρου και της έναρξης εποικισμού της Αμμοχώστου.

Για την αξίωση λεγόμενης κυριαρχικής ισότητας και λύσης δύο κρατών. Για την απλή λεκτική καταδίκη, χωρίς ουσιαστικές κυρώσεις, που ωστόσο δεν πρέπει να υποβαθμίζεται καθώς η Τουρκία βρίσκεται συνεχώς σε απομόνωση και αυστηρό ψόγο από την Ε.Ε.

Ας είμαστε ειλικρινείς και σαφείς. Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός και η τελική ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. άνοιξε προοπτικές και δυνατότητες για το μέλλον της Κύπρου και την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Κι’ αυτό γιατί η ενσωμάτωση στην Ε.Ε., αναμφίβολα επενεργεί ως πίεση προς την Τουρκία προς την κατεύθυνση της λύσης που θα λαμβάνει υπ’ όψη την κοινοτική έννομη τάξη.

Ιδιαίτερα η απόφαση της Τουρκίας να επιδιώκει ένα ευρωπαϊκό μέλλον έχει δημιουργήσει γι’ αυτήν ένα πλέγμα ασφυκτικών αδιεξόδων που συνδέονται με το Κυπριακό. Αποτελεί ανωμαλία για την Ε.Ε. μια υποψήφια χώρα να κατέχει στρατιωτικά τμήμα μιας χώρα-μέλους, όπως είναι η Κύπρος, να αρνείται να την αναγνωρίσει, να αρνείται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα και να ασκεί βέτο για τη συμμετοχή της σε Διεθνείς και Περιφερειακούς οργανισμούς.

Εκ των πραγμάτων και ανεξάρτητα από τις προθέσεις ορισμένων κρατών – μελών, η Τουρκία βρίσκεται και θα βρίσκεται σε δυσχερέστατη θέση όσο το Κυπριακό παραμένει άλυτο και όσο εξακολουθεί η ίδια να επιθυμεί την ένταξη της στη Ε.Ε.

Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι Κύπρος και Ελλάδα θα τηρούμε μια σθεναρή στάση έναντι της στρεψόδικης συμπεριφοράς της Τουρκίας και να καθιστούμε σαφές στους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι δεν πρόκειται να συναινέσουμε σε εκπτώσεις και δεν θα στέρξουμε σε συναλλαγές αναφορικά με την εκπλήρωση των προς την Κύπρο ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Τουρκίας.

Η Κύπρος και η Ελλάδα θα πρέπει να αναλάβουμε τις ιστορικές μας ευθύνες. Γιατί σε αντίθετη περίπτωση είναι ορατός ο κίνδυνος πλήρους αποδυνάμωσης και αναποτελεσματικότητας της εθνικής στρατηγικής όπως αυτή διαμορφώθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 για αξιοποίηση της ευρωπαϊκής διάστασης του Κυπριακού.

Με πλήρη συνείδηση των δυσχερειών που δημιουργούνται για να συνεχίσει η Τουρκία την προσπάθεια διαφυγής από τις υποχρεώσεις που της έχουν ανατεθεί, το καθήκον μας είναι να ενεργοποιήσουμε όλες μας τις δυνάμεις σε Κύπρο και Ελλάδα, να διαμορφώσουμε συμμαχίες μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο, αξιοποιώντας την ταύτιση συμφερόντων με χώρες μέλη της Ε.Ε., για να επιτύχουμε τον κεντρικό τελικό μας στόχο.

Να υποχρεωθεί δηλαδή η Τουρκία να συναινέσει σε λύση δίκαιη, δημοκρατική και συμβατή με τις αρχές του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Προϋπόθεση όμως για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας, είναι δύο σημαντικές παράμετροι.

Πρώτον να είμαστε έτοιμοι να διευκολύνουμε βήματα της Τουρκίας για εξομάλυνση των σχέσεων της με την Ε.Ε. νοουμένου ότι θα αποδείξει έμπρακτα ότι εγκαταλείπει έκνομες ενέργειες σε βάρος της Κύπρου – Αμμόχωστος, ΑΟΖ, επιμονή σε λύση δύο κρατών – και δεύτερο να δώσουμε το μήνυμα ότι δεν θα διστάσουμε να χρησιμοποιήσουμε πλήρως τα δικαιώματα που μας παρέχει η ιδιότητα του κράτους – μέλους της Ε.Ε. για να ανακόψουμε, εφ’ όσον αυτό απαιτείται από τη συμπεριφορά της, την όποια ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.

Επίδειξη ανοχής προς μια, κατά συρροή και κατ’ εξακολούθησιν, κακόπιστη άρνηση της Τουρκίας να συμμορφωθεί, θα οδηγήσει σε κατάρρευση ολόκληρης της εθνικής μας στρατηγικής. Πέραν των πιο πάνω, ήλθε η ώρα για ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών εντός Ε.Ε. Ωρίμασε πλέον ο καιρός για ανάληψη κοινής δράσης (joint action) της Ε.Ε. Αυτό πρέπει να είναι το επόμενο μεγάλο βήμα, ο επόμενος μεγάλος στόχος στο πλαίσιο της αξιοποίησης της ευρωπαϊκής ιδιότητας της χώρας μας.

Με δεδομένο ότι «η Ένωση μπορεί με κοινή δράση να επιδιώξει τους στόχους της κοινής εξωτερικής πολιτικής» όπως προβλέπουν οι συνθήκες του Μάαστριχτ και του Άμστερνταμ θα μπορούσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να πάρει συγκεκριμένες αποφάσεις που θα δρομολογούν την ενεργό ανάμειξη στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Τέτοιες αποφάσεις θα μπορούν να είναι οι πιο κάτω:

• Να ορίσει συντονιστή για το Κυπριακό με συγκεκριμένο ρόλο στις προσπάθειες λύσης. Ορατό και όχι αόρατο όπως μέχρι τώρα. Και πολιτική προσωπικότητα, ένα πρώην Πρωθυπουργό ή πρώην Υπουργό Εξωτερικών και όχι τεχνοκράτη.

• Να προωθήσει σχεδιασμούς και μέτρα που θα οδηγούν σε κοινές εκδηλώσεις και προγράμματα συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων υπό την ευθύνη και την αιγίδα της Ε.Ε. και με τη στήριξη της Κυπριακής Κυβέρνησης.

• Να προγραμματίσει τη συζήτηση του Κυπριακού σε ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τελικό στόχο την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου περιγράμματος βασικών αρχών λύσης, στηριγμένου στο κοινοτικό δίκαιο και το ευρωπαϊκό μέλλον της Κύπρου.

Το σχέδιο αυτό θα μπορεί να συζητηθεί σε μια επί τούτου Ευρωπαϊκή Διάσκεψη. Κορυφαία συνεισφορά της Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι η πρόταση ένταξης της Κύπρου σε ένα συλλογικό σύστημα ασφάλειας που θα εγγυάται την ανεξαρτησία και κυριαρχία του κυπριακού κράτους.

Μια τέτοια δέσμη πρωτοβουλιών, πέραν του ότι θα καταστήσει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας άμεσα συνδεδεμένη με τη λύση του Κυπριακού, θα ενισχύσει τον ευρύτερο πολιτικό ρόλο της Ε.Ε. σε μια περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και εξαιρετικά κρίσιμων συμφερόντων όπου η Ένωση έχει κάθε λόγο να επιδιώκει διαμόρφωση συνθηκών ασφάλειας, σταθερότητας και συνεργασίας.

Περιττό να τονιστεί ότι οι όποιες πρωτοβουλίες και κινήσεις της Ε.Ε. προς την κατεύθυνση λύσης του Κυπριακού δεν θα βρίσκονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες του ΟΗΕ αλλά θα τις συμπληρώνουν και θα τις ενισχύουν.

Ο καθορισμός ενός χάρτη διαδρομής σε αυτή την περίπτωση θα υποχρεώνει την Τουρκία να προχωρεί σε συγκεκριμένα βήματα προόδου στο Κυπριακό.

Με νηφαλιότητα και ψυχραιμία και με συνεκτίμηση όλων των δεδομένων να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις με γνώμονα το εθνικό συμφέρον όπως αυτό εκφράζεται από το μεγάλο στόχο της λύσης.

Ο χώρος του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προσφέρεται για ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων για ανάδειξη του Κυπριακού ως διεθνούς αλλά και ευρωπαϊκού ζητήματος και για να τεθεί η Τουρκία προ των ευθυνών της για να συναινέσει σε λύση στη βάση των αρχών του διεθνούς και του Ευρωπαϊκού δικαίου.

* Γιαννάκης Λ. ΟμήρουΠρώην Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων

Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.