Όχι πια «μετά-ρυθμίσεις» ας σκεφτούμε «προ-ρυθμίσεις» όπως επαιτεί η εποχή μας

Σε πρόσφατη εκδήλωση της Διανέοσις παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος έριξε στην γλωσσική αρένα έναν ενδιαφέροντα νεολογισμό: Προ-ρύθμιση.

Τον δικαιολόγησε με πειστικότητα παρατηρώντας ότι δεν έχει νόημα στην σημερινή εποχή των απίθανα ταχέων εξελίξεων να μιλάμε για μετά-ρυθμίσεις. Είναι ξεπερασμένες πριν ξεκινήσουν, υπονοεί. Αντίθετα, το οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό παιγνίδι θα παιχτεί στο επίπεδο της πρόβλεψης – οπότε και η λέξη «προ-ρυθμίσεις».

Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα είναι πολύ λίγοι αυτοί που ασχολούνται με τις προβλέψεις και ακόμη λιγότεροι (αν υπάρχουν) που με βάση την πρόβλεψη πράττουν. Η αλήθεια είναι ότι στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, οι προβλέψεις για το μέλλον ήταν πολύ της μόδας, κάτι σαν κυρίαρχη σκέψη σε πολλούς τομείς. Ονόματα όπως οι Kahn, Toffler, Ferkiss, Mumford έγραψαν σημαντικά βιβλία, με διορατικότητα και ρεαλισμό. Δεν ήταν όλες οι προβλέψεις ακριβείς, οι αποκλίσεις από την πραγματικότητα όπως αυτή εξελισσόταν ήταν αρκετές. Παράλληλα, όμως, επισημάνθηκαν τάσεις που εμφανίστηκαν και επιβλήθηκαν χρόνια μετά—σε όφελος ατόμων, οργανισμών, κυβερνήσεων που…διάβαζαν.

Από την δεκαετία του 1980 και μετά, όμως, οι μελλοντολόγοι έχασαν έδαφος, σχεδόν σε σημείο εξαφάνισης. Πιθανώς η εξέλιξη αυτή να σχετίζεται με την αλλαγή στην μορφή της οικονομικού μας συστήματος. Συγκεκριμένα, με αποκορύφωμα την δεκαετία του 1990, ο καπιταλισμός υιοθέτησε μία απόλυτα βραχυχρόνια προσέγγιση (short-termism) στο κύκλωμα αποταμίευση-επένδυση-κέρδος, με αποτέλεσμα να κυριαρχήσει η χρηματοπιστωτική οικονομία σε βάρος της πραγματικής. Κανένας δεν ήθελε να ασχοληθεί με το αύριο όταν το κέρδος –και μάλιστα μεγάλο—μπορούσε να αποκομιστεί σήμερα. Για τις επενδύσεις ας φροντίσουν άλλοι, που δεν ενδιαφέρονται για το άμεσο, ζεστό κέρδος.

Διαβάζοντας προ ημερών τις γεμάτες έπαρση ανακοινώσεις του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (και μαζί το φοβερό «γλείψιμο» των υπηρεσιακών παραγόντων προς τον υπουργό Κικίλια σχετικά με τις μεγάλες παραγγελίες σε υλικό, προκειμένου να αντιμετωπιστούν πρωταρχικά οι πυρκαγιές και να υπάρχουν προϋποθέσεις για έγκαιρη επέμβαση σε θεομηνίες, αναρωτήθηκα δύο πράγματα: τι κάνει το υπουργείο για το έμψυχο υλικό – γιατί προφανώς τεχνικά μέσα χωρίς την κατάλληλη γνώση και τους κατάλληλους ανθρώπους δεν έχουν αποτέλεσμα. Και, δεύτερο, υπάρχει η συνείδηση ότι το υπουργείο λέγεται επίσης Κλιματικής Κρίσης, ώστε να σχεδιάσει πολιτικές που θα ελαχιστοποιούν τις κατά τα άλλα απρόβλεπτες εξελίξεις στο οικοσύστημα;

ΟΙ πυρκαγιές δεν είναι παρά ένα στοιχείο της κλιματικής κρίσης. Η έγκαιρη προειδοποίηση είναι άλλοτε εφικτή, άλλοτε όχι. Το κύριο ερώτημα όταν δεν γνωρίζει κανείς το πότε, το που και το πως είναι να σχεδιάσει για το χειρότερο σενάριο. Τις τελευταίες ημέρες, για παράδειγμα, ανησυχήσαμε για πλημμύρες στην Αθήνα αν μας προκύψει φαινόμενο όπως στην Ισπανία. Κάτι γράφτηκε, κάτι ψέλλισαν οι αρμόδιοι, κάτι ψευτοέργα έγιναν (ή θα γίνουν) κι εκεί τελείωσε η ανησυχία και ο σχεδιασμός. Είναι σίγουρο ότι η επόμενη θεομηνία στην Ελλάδα θα δει δρόμους να εξαφανίζονται γεφύρια να καταρρέουν, κτίρια να γκρεμίζονται, ζωικό κεφάλαιο να πνίγεται, ανθρώπους να αρρωσταίνουν, ζωές να χάνονται.

Τι έχουμε προβλέψει για την ενίσχυση των υποδομών; Για τα νοσοκομεία; Για τους ιούς; Για το πόσιμο νερό; Για την στέγη; Φοβάμαι πως ελάχιστα. Δεν σκεφτόμαστε για προ-ρυθμίσεις. Είμαστε ακόμη κολλημένοι στις μετά-ρυθμίσεις. Ακόμη θεωρούμε, μάλιστα, ότι το πρόβλημα είναι η επάρκεια των τεχνικών μέσων, όταν ο ανθρώπινος παράγων ως γνώση, εμπειρία και επάρκεια είναι το πρωταρχικό ζητούμενο. Οι γέφυρες Bailey χρήσιμες θα είναι – δεν αμφισβητείται. Δυστυχώς, η πρόβλεψη δεν εξαντλείται εκεί.

Στην ίδια λογική αντιμετωπίζεται το θέμα του τουρισμού. Τον έχουμε αναγάγει πλέον σε λόγο ύπαρξης μας. Κάθε χρόνο κοιτάμε πως θα σπάσουμε το ρεκόρ αφίξεων και εσόδων και δεν ασχολούμαστε με την ορατή εξέλιξη όπου στην ηθελημένη καταστροφή του περιβάλλοντος μας, όπου όλοι συμμετέχουμε, προστίθενται πολλοί παράγοντες που μεταφέρουν το ιδιωτικό κόστος στον δημόσιο τομέα, ενώ κανείς δεν αναλύει τις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στις τουριστικές ροές. Να σχεδιαστούν εναλλακτικά μοντέλα και οι ανάλογες ανταποκρίσεις. Όπως σωστά τονίζει ο Γ.Γ. Μακρόχρονου Σχεδιασμού Γιάννης Μαστρογεωργίου «δεν υπάρχει ένα μέλλον, πολλά υπάρχουν».

Χαμηλοβλέποντες είμαστε όλοι. Μας έχει παρασύρει το σήμερα, ακόμη χειρότερα το τώρα. Το αύριο θεωρούμε πως είναι μακριά. Εξάλλου, «τι να κάνω εγώ, φτωχός και μόνος;». Με την εθελοτυφλία πάει χέρι-χέρι η μοιρολατρία. Κύριοι των αποφάσεων: οι ρυθμίσεις δεν έπονται. Στις σοφές κοινωνίες, πρωτοπορούν.

Διαβάστε επίσης

Ο πόλεμος και υβριδικός, η συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας αμφίβολη, η Ευρώπη σε υπαρξιακή κρίση