Ρωμέικα: Ελληνίδα ακαδημαϊκός του Κέιμπριτζ «σώζει» την ποντιακή διάλεκτο
Τα ρωμέικα είναι μία μορφή της ελληνικής γλώσσας υπό εξαφάνιση αφού την ομιλούν μόνο μερικές χιλιάδες σε απομακρυσμένα χωριά της βόρειας Τουρκίας
Η διάσωση των ρωμέικων εξαρτάται από μερικές χιλιάδες ανθρώπους, καθώς δεν υπάρχουν γραπτά κείμενα.
Πρόκειται για μια ποντιακή διάλεκτο που προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και κινδυνεύει με εξαφάνιση, όπως υποστηρίζει η βρετανική εφημερίδα Guardian.
Τα ρωμέικα έχουν διασωθεί προφορικά σε διάφορα ορεινά χωριά γύρω από την Τραπεζούντα της Τουρκίας, κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, παρά τα μαύρα γεγονότα της γενοκτονίας και των Ελλήνων που έχουν εκριζωθεί.
Είναι μία μορφή της ελληνικής γλώσσας υπό εξαφάνιση αφού την ομιλούν μόνο μερικές χιλιάδες σε απομακρυσμένα χωριά της βόρειας Τουρκίας.
Η ποντιακή διάλεκτος περιγράφεται ως «ζωντανή γέφυρα» με τον αρχαίο κόσμο καθώς ερευνητές εντόπισαν χαρακτηριστικά που έχουν περισσότερα κοινά με τη γλώσσα του Ομήρου παρά με τα νέα ελληνικά.
Όσοι μιλούν τα ρωμέικα γερνούν, κατά συνέπεια οι ομιλητές της ποντιακής διαλέκτου απειλούνται με εξαφάνιση, σχολιάζει το σχετικό δημοσίευμα.
Το γεγονός αυτό αφύπνισε μία Ελληνίδα ακαδημαϊκό του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ αποφασίζοντας να προωθήσει ένα εργαλείο crowsourcing «τελευταίας ευκαιρίας» για να καταγράψει την μοναδική γλωσσική δομή της προτού αυτή εκλείψει.
Το σχέδιο «Crowdsourcing Romeyka», όπως εξηγεί η εφημερίδα Guardian, προσκαλεί τους ομιλητές των ρωμέικων ανά τον κόσμο να ανεβάσουν μια ηχογράφηση με την ποντιακή διάλεκτο.
Η Ιωάννα Σιταρίδου, καθηγήτρια ισπανικής και ιστορικής γλωσσολογίας, υποστήριξε ότι όσοι μιλούν τη ποντιακή διάλεκτο, πιθανότατα βρίσκονται στις ΗΠΑ και την Αυστραλία, όπως και σε όλη την Ευρώπη.
«Υπάρχει μια πολύ σημαντική διασπορά που διακρίνεται με βάση τη θρησκεία και την εθνική ταυτότητα από τις κοινότητες στην Τουρκία, αλλά εξακολουθεί να μοιράζεται τόσα πολλά», είπε.
Για την Ελληνίδα καθηγήτρια, τα ρωμέικα έχουν ορισμένα κοινά βασικά χαρακτηριστικά με την αρχαία ελληνική γλώσσα κι ένα παράδειγμα είναι ο αόριστος τύπος των ρημάτων.
Όπως αναφέρει το βρετανικό δημοσίευμα επικαλούμενο την Ιωάννα Σιταρίδου, τα ρωμέικα είναι «αδερφή και όχι κόρη των νέων ελληνικών». Αυτό διαψεύδει τον ισχυρισμό ότι τα νέα ελληνικά είναι μια «απομονωμένη» γλώσσα και ότι δεν σχετίζεται με καμία άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα.
«Η νέα ελληνική γλώσσα και τα ρωμέικα δεν είναι αμοιβαία κατανοητά», σπεύδει να επισημάνει η Ελληνίδα καθηγήτρια προσθέτοντας ότι, μια κατάλληλη σύγκριση θα ήταν η πορτογαλική και η ιταλική γλώσσα, οι οποίες προέρχονται και οι δύο από τη λαϊκή λατινική γλώσσα.
Καθώς η ελληνική γλώσσα επεκτάθηκε με την εξάπλωση του Χριστιανισμού, «η μεταστροφή στο Ισλάμ στη Μικρά Ασία συνοδεύτηκε από μια γλωσσική στροφή προς τα τουρκικά, αλλά οι κοινότητες στις κοιλάδες κατάφεραν να διατηρήσουν τα ρωμέικα. Αντιθέτως, οι ελληνόφωνες κοινότητες που παρέμειναν χριστιανικές, προσέγγισαν τη νέα ελληνική, κυρίως λόγω της εκτεταμένης εκπαίδευσης στα ελληνικά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα», εξηγεί η Ιωάννα Σιταρίδου.
Η Συνθήκη της Λωζάνης (1923) οδήγησε στην ανταλλαγή χριστιανικών και μουσουλμανικών πληθυσμών σε Τουρκία και Ελλάδα, ωστόσο, επειδή οι κοινότητες που μιλούν Ρωμέικα στην περιοχή της Τραπεζούντας είναι μουσουλμανικές, παρέμειναν στη γείτονα.
Ως αποτέλεσμα της εντατικής επαφής με τα τουρκικά και της μετανάστευσης, τα ρωμέικα κινδυνεύουν πλέον με εξαφάνιση, υπογραμμίζει η κυρία Σιταρίδου επισημαίνοντας ότι ένα υψηλό ποσοστό των ομιλητών της διαλέκτου στην περιοχή είναι άνω των 65 ετών ενώ οι νέοι πλέον δεν επιλέγουν να την μάθουν.
Η καθηγήτρια ισπανικής και ιστορικής γλωσσολογίας πιστεύει ότι η διαδικτυακή πρωτοβουλία θα μπορούσε να βοηθήσει στη διάσωση της ποντιακής διαλέκτου.
«Εννοείται ότι αγαπώ όλες τις γλώσσες και θα ήθελα να τις δω να διατηρούνται, ωστόσο, δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι πρέπει να διατηρηθούν με κάθε τίμημα. Και εν τέλει, αυτό δεν εξαρτάται από μένα. Αν οι ομιλητές αποφασίσουν να τη διαδώσουν, αυτό θα είναι θαυμάσιο. Εάν πάλι δεν το επιθυμούν, είναι δική τους επιλογή», όπως διευκρίνισε.
