Στουρνάρας: Το δίπολο για «στερεά δημοσιονομικά» και βιώσιμη κοινωνική πολιτική

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης προϋποθέτει ένα συνετό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό με περιορισμούς ως προς τη λήψη έκτακτων μέτρων. Η ανάδειξη του κανόνα δαπανών σε λειτουργικό κανόνα παρακολούθησης και συμμόρφωσης συνεπάγεται ότι τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιείται για τη δημιουργία αποθεματικού ή/και για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δημοσιονομικών περιορισμών, θα πρέπει να τεθούν ξεκάθαρες προτεραιότητες κατά τη λήψη πιθανών νέων στοχευμένων μέτρων στήριξης προς τις πιο ευάλωτες εισοδηματικές ομάδες.

Προτεραιότητα θα πρέπει επίσης να δοθεί στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, και στην επαναξιολόγηση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών. Αυτό θα επιτρέψει παράλληλα την καλύτερη στόχευση της κοινωνικής πολιτικής και γενικότερα την προώθηση της φορολογικής δικαιοσύνης.

Φοροαπαλλαγές

Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Στουρνάρας και πάλι θέτει επί τάπητος την ανάγκη επαναξιολόγησης των 1064 φοροαπαλλαγών αλλά και τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου κριτηρίων για τη χορήγηση κοινωνικών επιδομάτων, ώστε να κατευθύνονται σε αυτούς που πραγματικά τα έχουν ανάγκη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον προϋπολογισμό το ποσό των φορο-απαλλαγών έχει ανέβει στα 15,5 δισ. ευρώ το 2023   και ο αριθμός τους σε 1.064 από 1.047. Τα τελευταία χρόνια, στη σκιά της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης προστέθηκαν στη λίστα των απαλλαγών και εκπτώσεων 245 νέες ρυθμίσεις με το συνολικό κόστος για τον προϋπολογισμό να έχει αυξηθεί από 8,96 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2019 στα 15,55 δισ. ευρώ το Σεπτέμβριο του 2023. Στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων υπάρχουν 239 απαλλαγές και εκπτώσεις που κοστίζουν 5,396 δισ. ευρώ με το μεγαλύτερο ποσό ύψους 3,85 δισ. ευρώ να προέρχεται από το αφορολόγητο όριο για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες.

– Στο φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων εφαρμόζονται 206 απαλλαγές και εκπτώσεις ύψους 1,846 ευρώ δισ. ευρώ με ωφελούμενες 48.248 επιχειρήσεις.

– Στη φορολογία κεφαλαίου καταγράφονται 87 εκπτώσεις και απαλλαγές στον ΕΝΦΙΑ  στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, στις μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές ύψους 5,514 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ μία νέα αξιολόγηση με αύξηση των ελέγχων ως προς τη χρήση των ειδικών εκπτώσεων θα ενίσχυε τη φορολογική δικαιοσύνη, ενώ παράλληλα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων. Με αυτό τον τρόπο η φορολογική πολιτική μπορεί να έχει αναπτυξιακό προσανατολισμό, κατανέμοντας παράλληλα το φορολογικό βάρος πιο δίκαια και αναλογικά.

Νέα κριτήρια για τα κοινωνικά επιδόματα 

Ως προς τα κοινωνικά επιδόματα κρίνεται  αναγκαία η  θέσπιση προσεκτικών κριτηρίων επιλογής πέραν των φορολογικών δηλώσεων. Καλύτερη στόχευση των κοινωνικών δαπανών καθώς σε οικονομίες, όπως η ελληνική, στις οποίες υπάρχει εκτεταμένη απόκρυψη των εισοδημάτων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλα κριτήρια πέραν των φορολογικών δηλώσεων. Η συνήθης πρακτική χορήγησης επιδομάτων με βάση μόνο τα δηλωθέντα εισοδήματα σε μια οικονομία με αυξημένη φοροδιαφυγή οδηγεί σε ανορθολογική και άδικη χρησιμοποίηση των δημόσιων πόρων. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής των κοινωνικών δαπανών στην Ελλάδα είναι χαμηλός, το οποίο υποδηλώνει ότι οι δαπάνες αυτές διαχέονται σε ευρύτερα εισοδηματικά στρώματα και δεν καταλήγουν στοχευμένα στα κατώτερα κλιμάκια της εισοδηματικής κατανομής. 

Επίσης,  με βάση τον κ. Στουρνάρα, μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να παραμείνει ένας αναπροσανατολισμός προς το «κράτος κοινωνικής επένδυσης», το οποίο θα δημιουργεί προϋποθέσεις για ίσες ευκαιρίες διευκολύνοντας την κοινωνική κινητικότητα, θα προστατεύει τους πολίτες από δυσμενή γεγονότα και θα τους βοηθά να συνδυάσουν επαγγελματική σταδιοδρομία και οικογένεια, και γενικότερα θα συμβάλλει προληπτικά στην αντιμετώπιση της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας μέσω επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο, π.χ. στους τομείς της παιδείας και υγείας.

Με τον τρόπο αυτό, η κοινωνική πολιτική λειτουργεί ευεργετικά και για την επίτευξη ισχυρών και διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης” τόνισε με νόημα ο Διοικητής της ΤτΕ.

Γιώργος Αλεξάκης