Συμμαχία των μεσογειακών χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα

Τα τελευταία έτη, η έντονη κλιματική αλλαγή αλλά και η γεωπολιτική αστάθεια, έχουν αναδείξει τη σημασία ενός ολιστικού μηχανισμού πρόληψης και αντιμετώπισης κρίσεων, σε διάφορους τομείς με σημαντικότερο αυτόν του αγροτικού τομέα καθώς τίθενται θέματα επισιτιστικής ασφάλειας, ασφάλειας τροφίμων, οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας, βιοποικιλότητας κτλ.

Τόσο η Μεσόγειος όσο και η Χώρα μας, αντιλαμβανόμενοι τη σοβαρότητα της κατάστασης επιδιώκουν έγκαιρα να θωρακίσουν τη γεωργική παραγωγή στην οποία και στηρίζονται, έναντι απρόβλεπτων κρίσεων που απειλούν τη βιωσιμότητα του τομέα, όπως η συνθήκη της άκρας λειψυδρίας.

Το θέμα αυτό συζητήθηκε και προσφάτως στη Κύπρο, παρουσία του Επιτρόπου Γεωργίας και Αλιείας Γιάνους Βοιτσεχόφσκι, από τα κράτη μέλη της ΕΕ που ανήκουν στην ομάδα της EUMED9 και εκπροσωπούν τις χώρες της Μεσογείου, τονίζοντας τη βούληση τους να επενδύσουν περισσότερο σε καινοτόμες πρακτικές για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, εναρμονισμένοι πάντα και με την ατζέντα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 27 Ιουνίου 2024.

Συγκεκριμένα οι εννέα εκπρόσωποι των χωρών μελών της ΕΕ από την Μεσόγειο (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Μάλτα, Σλοβενία, Κροατία, Ελλάδα και Κύπρο), δεσμεύθηκαν:

1. Να εφαρμόσουν ήπιες και βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης του νερού στη γεωργία και να υιοθετήσουν προηγμένες τεχνικές άρδευσης και γεωργικές πρακτικές και τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού, συμπεριλαμβανομένων των ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών και ποικιλιών

2. Να ενισχύσουν την συνεργασία μεταξύ των χωρών MED 9, την ανταλλαγή πληροφοριών, τη συμμετοχή σε κοινά ερευνητικά προγράμματα, την ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με τις καλύτερες δυνατές πρακτικές διαχείρισης και τις καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις για να μετριαστούν οι συνέπειες της ξηρασίας·

3. Να ενισχύσουν τις εταιρικές σχέσεις με τις μεσογειακές χώρες στο Νότο της ΕΕ, των οποίων ο γεωργικός τομέας αντιμετωπίζει επίσης ξηρασία και λειψυδρία·

4. Να υποστηρίξουν την καινοτομία και τη ψηφιοποίηση στην παραγωγή γεωργικών προϊόντων διατροφής, με στόχο την προώθηση της αποτελεσματικής χρήσης του νερού ως εργαλείου για την προσαρμογή της γεωργίας μας στην κλιματική αλλαγή·

5. Να ενισχύσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού και να προωθήσουν την καλλιέργεια κουλτούρας εξοικονόμησης νερού στους αγρότες μας.

Οι εκπρόσωποι, κράτη μέλη της ΕΕ, της Ομάδας EUMED9, κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει με γρήγορα βήματα στην υλοποίηση μιας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Ανθεκτικότητας για το Νερό.

Σε αυτή τη λογική οι ομάδα των EUMED9 κάλεσαν την ΕΕ:

• Σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διασφάλιση συνέργειας και συνοχής σε όλες τις νομοθετικές διαδικασίες, προκειμένου να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα νερού και να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία, διασφαλίζοντας την απαραίτητη αποθήκευση νερού, δεδομένης της κρίσιμης σημασίας του νερού για τον πρωτογενή τομέα.

Οι ήπιες και βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης του νερού στη γεωργία, και η εξασφάλιση νέων καινοτόμων πηγών νερού, όπως α) η αφαλάτωση ή η επαναχρησιμοποίηση του νερού λυμάτων κυρίως για τη γεωργία (70% των αποθεμάτων γλυκού νερού καταναλώνεται για την άρδευση αγροτικών καλλιεργειών), β) η ανακύκλωση και η χρήση του νερού στη γεωργία ( μια πρακτική που θα μπορούσε να αντικαταστήσει, στη χώρα μας, το 45% της άρδευσης με υπόγεια ύδατα) αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο.

• Σε ευελιξία και απλούστευση στο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΚΑΠ για μέτρα διαχείρισης των υδάτων, συμπεριλαμβανομένης της επιλεξιμότητας χρηματοδότησης παρεμβάσεων σε επενδύσεις άρδευσης και παροχής εργαλείων προσαρμογής και μετριασμού των επιπτώσεων της λειψυδρίας και της ξηρασίας, συμπεριλαμβανομένων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚAΠ).

Στο τρέχον Στρατηγικό μας Σχέδιο υπάρχουν Δράσεις και Παρεμβάσεις που έχουν εγκριθεί και χρηματοδοτούνται από τις Βρυξέλλες για ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση υδάτινων πόρων αλλά και εγγειοβελτιωτικά έργα. Παρόλα αυτά και η νέα ΚΑΠ οφείλει να προσφέρει τα κατάλληλα συνδυαστικά εργαλεία στους Ευρωπαίους αγρότες για την αύξηση της παραγωγικής τους ικανότητας και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους, τηρώντας τη βασική προϋπόθεση την αποδοτικότερη χρήση των φυσικών πόρων.

• Στην προώθηση της εφαρμοσμένης έρευνας στην ΕΕ για τη συμβολή στη βιώσιμη διαχείριση του νερού, την προώθηση της χρήσης των διαθέσιμων τεχνολογιών και των καινοτόμων τεχνικών αναπαραγωγής φυτών για την απόκτηση φυτικών ποικιλιών καλύτερα προσαρμοσμένων στη λειψυδρία.

Επιπρόσθετα, αναφορά σχετικά με την σημαντικότητα των παραπάνω έγινε από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τόσο στον Ομοσπονδιακό Υπουργό Τροφίμων και Γεωργίας της Γερμανίας Τζέμ Εζντεμίρ, με αφορμή την επίσκεψη του στην 88η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), όσο και στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας που πραγματοποιήθηκε προσφάτως. Επισημάνθηκε λοιπόν η ανάγκη διαμόρφωσης μίας Ευρωπαϊκής πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας, ενώ ειδική αναφορά έγινε και για τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ μετά το 2027, ο οποίος οφείλει να είναι ανάλογος των προκλήσεων και των αυξανόμενων απαιτήσεων για τους γεωργούς με σκοπό να εξασφαλιστεί μια βιώσιμη ισορροπία μεταξύ προστασίας του περιβάλλοντος και επισιτιστικής ασφάλειας τα επόμενα χρόνια.

Ο στόχος πάντοτε ήταν διττός, διασφάλιση ενός μέλλοντος ανθεκτικού στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, εξασφαλίζοντας παράλληλα και την ευημερία των αγροτών.