Συρία: Επαναλειτουργούν οι τράπεζες, αλλά όχι η οικονομία – Τι «κληροδοτεί» ο Άσαντ στον Αλ

Με δραματικά υποτιμημένο εθνικό νόμισμα και ανεξέλεγκτο πληθωρισμό υποδέχεται η Συρία την μετά Αλ Άσαντ εποχή

​

Μπορεί τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων να μεταδίδουν σήμερα (9.12.2024) πως αύριο (10.12.2024), η κεντρική τράπεζα της Συρίας, μαζί και οι εμπορικές τράπεζες, θα τεθούν πάλι σε λειτουργία, αλλά πολύ δύσκολα μπορεί να φανταστεί πως θα λειτουργήσει «κανονικά» η καθημαγμένη από τον πολυετή εμφύλιο πόλεμο συριακή οικονομία, την επόμενη μέρα της πτώσης του καθεστώτος του αλ Άσαντ.

Η πτώση του αλ Άσαντ αφήνει στα χέρια του διαδόχου του αλ Τζολάνι την οικονομία της Συρίας σε διάλυση. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως τα τελευταία στοιχεία, τα οποία αναφέρονται στην διαδικτυακή πλατφόρμα του ΔΝΤ χρονολογούνται από το… 2010. Παρόλα αυτά, υπάρχει μία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία εκδόθηκε την άνοιξη του τρέχοντος έτους, η οποία δείχνει μία τραγική κατάσταση της συριακής οικονομίας.

Περισσότερο από μια δεκαετία συγκρούσεων που επιδεινώθηκαν από εξωτερικούς κλυδωνισμούς, είχαν επιδεινώσει περαιτέρω τη δεινή οικονομική κατάσταση της Συρίας και είχαν οδηγήσει σε δραματική επιδείνωση της ευημερίας των συριακών νοικοκυριών.

Οι συνεχιζόμενες ελλείψεις χρηματοδότησης και η περιορισμένη πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια έχουν εξαντλήσει περαιτέρω την ικανότητα των νοικοκυριών να καλύψουν βασικές ανάγκες εν μέσω της εκτίναξης των τιμών, της μειωμένης πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες και της αυξανόμενης ανεργίας.

Η οικονομική κατάσταση της Συρίας συνέχισε να επιδεινώνεται το 2023. Η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά 1,2% σε ετήσια βάση, ιδίως κατά μήκος των δυτικών συνόρων της Συρίας, εν μέρει λόγω της εξασθενημένης εμπορικής δραστηριότητας. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης μείωση της παραγωγής πετρελαίου κατά 5,5% σε ετήσια βάση, εν μέρει λόγω των ζημιών στις υποδομές που σχετίζονται με τους σεισμούς και τις συγκρούσεις.

Παρά την ανάκαμψη της γεωργικής παραγωγής λόγω των βελτιωμένων καιρικών συνθηκών το 2023 (από το σχεδόν ιστορικό χαμηλό του 2022), η σύγκρουση έχει ωστόσο επηρεάσει σοβαρά τον γεωργικό τομέα, με τον μαζικό εκτοπισμό των αγροτών και τις εκτεταμένες ζημιές στις υποδομές και τα αρδευτικά συστήματα να οδηγούν σε μείωση των αποδόσεων των καλλιεργειών. Οι διαταραχές που σχετίζονται με τη σύγκρουση έχουν επίσης επηρεάσει σοβαρά το εξωτερικό εμπόριο.

Η κατάρρευση της εγχώριας βιομηχανικής και γεωργικής παραγωγής αύξησε την εξάρτηση της Συρίας από τις εισαγωγές.

Η εξάρτηση από τις εισαγωγές τροφίμων, αν και αποτελούσε ήδη πρόβλημα πριν από το 2011, εντάθηκε επίσης με τη σύγκρουση.

Το 2023, η συριακή λίρα υποτιμήθηκε σημαντικά κατά 141% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, ενώ ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 93%, γεγονός που επιδεινώθηκε από τις περικοπές των κυβερνητικών επιδοτήσεων. Καθώς η οικονομία επιβραδύνεται, τα δημοσιονομικά έσοδα συνεχίζουν να μειώνονται. Σε απάντηση, οι αρχές μείωσαν περαιτέρω τις δαπάνες, με ιδιαίτερα απότομες περικοπές στις κεφαλαιουχικές δαπάνες και συνεχίζουν να αυστηροποιούν τα προγράμματα επιδοτήσεων.

«Η Συρία έχει υποστεί πολλαπλούς επικαλυπτόμενους κλυδωνισμούς το 2023 με τους σεισμούς του Φεβρουαρίου και τη διάχυση από τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή», δήλωσε πρόσφατα ο Jean-Christophe Carret, διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας στη Μέση Ανατολή. «Περισσότερο από μια δεκαετία μετά την έναρξη της πιο θανατηφόρας σύγκρουσης του αιώνα, η ικανότητα της Συρίας να απορροφήσει εξωτερικούς οικονομικούς κλυδωνισμούς έχει μειωθεί σοβαρά, ιδίως με την πρόσφατη μείωση των ροών βοήθειας και την πρόκληση της πρόσβασης στην ανθρωπιστική βοήθεια και τις αυξημένες γεωπολιτικές περιφερειακές εντάσεις».

Η ίδια έκθεση προέβλεπε για φέτος παρατεταμένη οικονομική συρρίκνωση Με την επιφύλαξη εξαιρετικά υψηλής αβεβαιότητας, το πραγματικό ΑΕΠ αναμενόταν να συρρικνωθεί κατά 1,5% το 2024, επεκτείνοντας την πτώση κατά 1,2% το 2023.

Η ιδιωτική κατανάλωση, ο κύριος μοχλός ανάπτυξης, θα παραμείνει υποτονική, καθώς οι αυξανόμενες τιμές συνεχίζουν να διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη. Οι ιδιωτικές επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν αδύναμες εν μέσω μιας ασταθούς κατάστασης ασφαλείας και σημαντικής οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει υψηλός το 2024 λόγω των μετακυλιστικών επιπτώσεων της υποτίμησης του νομίσματος, μαζί με τις επίμονες ελλείψεις και τις πιθανές περαιτέρω περικοπές των επιδοτήσεων των τροφίμων και των καυσίμων. Ο προϋπολογισμός του 2024 σηματοδοτεί τη συνέχιση της τάσης μείωσης των επιδοτήσεων για βασικά αγαθά.

Από το 2022, η φτώχεια πλήττει το 69% του πληθυσμού – που αντιστοιχεί σε περίπου 14,5 εκατομμύρια Σύρους. Η ακραία φτώχεια, ενώ ήταν σχεδόν ανύπαρκτη πριν από τη σύγκρουση, επηρεάζει περισσότερους από 1 στους 4 Σύρους το 2022 και ενδέχεται να έχει επιδεινωθεί περαιτέρω λόγω των καταστροφικών επιπτώσεων του σεισμού του Φεβρουαρίου 2023. Πολλαπλοί εξωτερικοί παράγοντες, όπως η οικονομική κρίση του 2019 στον Λίβανο, η πανδημία Covid-19 και ο πόλεμος στην Ουκρανία, συνέβαλαν στην περαιτέρω υποβάθμιση της ευημερίας των συριακών νοικοκυριών τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με την έκθεση, η φτώχεια στη Συρία έχει έντονη χωρική χροιά. Περισσότερο από το 50% των ακραίων φτωχών ζει σε μόλις τρεις επαρχίες (Χαλέπι, Χάμα και Ντέιρ-εζ-Ζορ) και οι επαρχίες στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας. Τα νοικοκυριά με γυναίκες επικεφαλής και τα εσωτερικά εκτοπισμένα νοικοκυριά διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι τα διεθνή εμβάσματα ήταν μια κρίσιμη σανίδα σωτηρίας για τα νοικοκυριά της Συρίας. Η λήψη εμβασμάτων από το εξωτερικό συνδέεται με μείωση κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες στα ποσοστά ακραίας φτώχειας και μείωση κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες στα ποσοστά φτώχειας.