Τα κόμματα στα δεξιά της Ν.Δ.: Μια αναδρομή με οδηγό το ιστορικό αρχείο της «Κ»

Πώς αλληλεπιδρά η Ν.Δ. με όσα λαμβάνουν χώρα στα δεξιά της; Υπάρχει ιστορική συνέχεια πίσω από τις τελευταίες εξελίξεις; Πώς είχε εκφραστεί η δεξιά της δεξιάς στο παρελθόν;

​

Το ερχόμενο φθινόπωρο η παράταξη της Νέας Δημοκρατίας συμπληρώνει 50 χρόνια πολιτικού βίου (1974-2024).

«Ο κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής απηύθυνε χθες προς τον ελληνικό λαό διακήρυξη με την οποία καθορίζονται τα πλαίσια και οι στόχοι της Νέας Δημοκρατίας – της κινήσεως η οποία υπό την ηγεσία του κ. Καραμανλή θα διεκδικήση την ψήφο του ελληνικού λαού κατά τις επικείμενες εκλογές», έγραφε η «Κ» στις 29 Σεπτεμβρίου του 1974, υπό τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας – Ριζικές μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς». Στη σελίδα 15 του ιδίου φύλλου, η «Κ» είχε μάλιστα δημοσιεύσει στο σύνολό της τη διακήρυξη Καραμανλή.

Η Καθημερινή, 29 Σεπτεμβρίου 1974

«Νέα Δημοκρατία είναι η κίνηση που επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα […] Νέα Δημοκρατία είναι η πολιτική παράταξη που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος – που τόσα δεινά επεσώρρευσαν στον τόπο μας – και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητας», σημείωνε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στη σχετική διακήρυξη.

Πενήντα χρόνια μετά, στον απόηχο πια των ευρωεκλογών που μόλις προηγήθηκαν, όλοι βρίσκονται ωστόσο να συζητούν για διχασμούς και διενέξεις που δεν γίνεται να αγνοηθούν…

Ελληνική Λύση, Νίκη και Φωνή Λογικής, τρία κόμματα που βρίσκονται στα δεξιά της κυβερνώσας παράταξης, εξασφάλισαν φέτος την είσοδό τους στην ευρωβουλή με συνολικά τέσσερις έδρες: δύο για την Ελληνική Λύση και από μία για Νίκη και Φωνή Λογικής. Η δεξιά της Ν.Δ. έχει, βέβαια, ξαναβρεθεί με τέσσερις έδρες στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, για παράδειγμα το 2014, όταν η Χρυσή Αυγή είχε τρεις έδρες και η παράταξη των Ανεξαρτήτων Ελλήνων μία. Η δεξιά της Ν.Δ. δεν έχει, ωστόσο, ξαναβρεθεί με τρεις παρατάξεις στην ευρωβουλή.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η δεξιά της Ν.Δ. αποκτά πια αναγεννημένο ενδιαφέρον.

Υπάρχει ιστορικό προηγούμενο –ή ιστορική συνέχεια– πίσω από τις τρέχουσες εξελίξεις; Πώς είχε εκφραστεί η δεξιά της δεξιάς στο παρελθόν στην Ελλάδα; Και πώς αλληλεπιδρά η Ν.Δ. με όσα λαμβάνουν χώρα στα δεξιά της;

Μια αναδρομή, με οδηγό το ιστορικό αρχείο της «Κ», μπορεί να δώσει απαντήσεις φωτίζοντας τις πτυχές ενός πολιτικού μετώπου που τα τελευταία χρόνια αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. 

Για την ιστορία, από τις πρώτες ευρωεκλογές του πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1981 ως και σήμερα, επτά δεξιότερα της Ν.Δ. κόμματα έχουν επιτύχει την είσοδό τους στην ευρωβουλή, σε διαφορετικές όμως περιόδους και υπό διαφορετικούς συσχετισμούς κάθε φορά:

το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη το 1981 με 1 έδρα
η Εθνική Πολιτική Ενωσις (ΕΠΕΝ) του Χρύσανθου Δημητριάδη το 1984 με 1 έδρα
ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός του Γιώργου Καρατζαφέρη με 1 έδρα το 2004 και 2 έδρες το 2009
η Χρυσή Αυγή του Νίκου Μιχαλολιάκου με 3 έδρες το 2014 και 2 έδρες το 2019
η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου με 1 έδρα το 2019 και 2 έδρες το 2024
η Νίκη του Δημήτρη Νατσιού με 1 έδρα το 2024
η Φωνή Λογικής της Αφροδίτης Λατινοπούλου με 1 έδρα το 2024

Αλλά και στο εσωτερικό μέτωπο, από τις πρώτες βουλευτικές εκλογές της Μεταπολίτευσης που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 1974 και έπειτα, συνολικά επτά δεξιότερα της Ν.Δ. κόμματα έχουν εξασφαλίσει την παρουσία τους στα έδρανα του ελληνικού κοινοβουλίου, σε διαφορετικές όμως περιόδους και υπό διαφορετικούς συσχετισμούς κάθε φορά:

η Εθνική Παράταξις του Στέφανου Στεφανόπουλου με 5 έδρες το 1977
ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός του Γιώργου Καρατζαφέρη με 10 έδρες το 2007 και 15 έδρες το 2009
οι Ανεξάρτητοι Ελληνες του Πάνου Καμμένου με 33 έδρες τον Μάιο του 2012, 20 έδρες τον Ιούνιο του 2012, 13 έδρες τον Ιανουάριο του 2015 και 10 έδρες τον Σεπτέμβριο του 2015
η Χρυσή Αυγή του Νίκου Μιχαλολιάκου με 21 έδρες τον Μάιο του 2012, 18 έδρες τον Ιούνιο του 2012, 17 έδρες τον Ιανουάριο του 2015 και 18 έδρες τον Σεπτέμβριο του 2015
η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου με 10 έδρες το 2019, 16 έδρες τον Μάιο του 2023 και 12 έδρες τον Ιούνιο του 2023
οι Σπαρτιάτες του Βασίλη Στίγκα με 12 έδρες τον Ιούνιο του 2023
η Νίκη του Δημήτρη Νατσιού με 10 έδρες τον Ιούνιο του 2023

Στην πλειονότητά τους, τα κόμματα που βρέθηκαν δεξιά της Ν.Δ. προήλθαν μέσα από τις τάξεις της Νέας Δημοκρατίας. Ο Πάνος Καμμένος ήταν βουλευτής της Ν.Δ. προτού ιδρύσει τους Ανεξάρτητους Ελληνες. Ο Γιώργος Καρατζαφέρης ήταν –και εκείνος– βουλευτής της Ν.Δ. προτού ιδρύσει τον Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό. Η Αφροδίτη Λατινοπούλου ήταν στέλεχος της Ν.Δ. προτού ιδρύσει τη Φωνή Λογικής. Ο Βασίλης Στίγκας ήταν και εκείνος παλαιότερα μέλος της Ν.Δ., αλλά και της Πολιτικής Ανοιξης αργότερα. Ο Σπύρος Θεοτόκης είχε εκλεγεί βουλευτής με τη Ν.Δ. το 1974 προτού ηγηθεί της Εθνικής Παράταξης και εν συνεχεία επιστρέψει στη Ν.Δ. ως βουλευτής Επικρατείας τη δεκαετίας του 1980.

Σημειώνεται, βέβαια, ότι υπήρξαν και πολιτικοί που ακολούθησαν αντίστροφη πορεία, κινούμενοι από τα δεξιά της Ν.Δ. προς τη Ν.Δ., όπως επί παραδείγματι οι Αδωνις Γεωργιάδης, Μάκης Βορίδης και Θάνος Πλεύρης.

Στην πλειονότητά τους, τα κόμματα που βρέθηκαν στα δεξιά της Ν.Δ. είχαν μια μάλλον βραχύβια πολιτική παρουσία. Η Εθνική Παράταξις άντεξε περίπου τέσσερα χρόνια (1977-1981). Η Εθνική Πολιτική Eνωσις-ΕΠΕΝ προσέγγισε τα δώδεκα (1984-1996) και από τις νυν υπάρχουσες παρατάξεις, οι περισσότερες μετρούν μόλις λίγα χρόνια ζωής: οχτώ η Ελληνική Λύση, επτά οι Σπαρτιάτες, πέντε η Νίκη και μόλις ένα έτος η Φωνή Λογικής.

Το νεοναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής

Διακριτή θέση μεταξύ των δυνάμεων που τοποθετούνται στα δεξιά της Ν.Δ. κατέχει, βέβαια, η Χρυσή Αυγή, όχι μόνο λόγω της εγκληματικής της δράσης (βλ. δολοφονία Φύσσα, επίθεση σε Κουσουρή κ.ά.) αλλά και εξαιτίας του φιλοναζιστικού της χαρακτήρα που ήταν εμφανής και δεδηλωμένος ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 (βλ. παλαιά τεύχη του εντύπου «Χρυσή Αυγή»). «Πρόκειται για ένα ιδιότυπο κόμμα, που φέρει γνωρίσματα πολιτοφυλακής και δρα ως ιδιωτικός παραστρατιωτικός μηχανισμός. Από υπάρξεώς του, υπερασπίζεται ανοιχτά τον εθνικοσοσιαλισμό, χρησιμοποιεί τα σύμβολά του (αγκυλωτός σταυρός), τις τελετουργικές αναπαραστάσεις του (χιτλερικός χαιρετισμός), τα μοτίβα του λόγου του (φυλετισμός, αντισημιτισμός), τα μέσα της δράσης του (πολιτική βία)», έγραφε χαρακτηριστικά, αναφερόμενη στη Χρυσή Αυγή, η καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου, Βασιλική Γεωργιάδου, προ δεκαετίας.    

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι, εάν εξαιρέσει κανείς τη νεοναζιστικών καταβολών Χρυσή Αυγή, τη φιλοβασιλικών καταβολών Εθνική Παράταξη, τη χουντικών καταβολών ΕΠΕΝ αλλά και το μεταξικών καταβολών Κόμμα της 4ης Αυγούστου (Κ4Α) του Κωνσταντίνου Πλεύρη που αποτέλεσε μήτρα ή σημείο εκκίνησης για πολλά μετέπειτα στελέχη της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, όλες οι υπόλοιπες παρατάξεις που προαναφέρθηκαν δεν ανήκουν στον χώρο της σκληρά αντικοινοβουλευτικής ακροδεξιάς αν και μπορεί –κάποιες εξ αυτών– να συνομιλούν πολιτικά με αυτόν.      

Η Καθημερινή, 11 Μαΐου 2000 

Τα κόμματα που ανέπτυξαν δράση στα δεξιά της Ν.Δ. αναδύθηκαν μέσα από διαφορετικές κατά περίπτωση εξελίξεις: άλλα από αυτά με εφαλτήριο εσωκομματικές έριδες (ενδεικτική η έξοδος του Γ. Καρατζαφέρη και, αρκετά χρόνια αργότερα, της Α. Λατινοπούλου από τη Ν.Δ.), άλλα υποκινούμενα από προσωπικές ή προσωποκεντρικές φιλοδοξίες και άλλα ως απάντηση σε συγκεκριμένα θέματα ή ως απόπειρα εργαλειοποίησης πολύ συγκεκριμένων εξελίξεων.

Η Καθημερινή, 8 Δεκεμβρίου 1974  

Το δημοψήφισμα του 1974 που έφερε το τέλος της βασιλείας στην Ελλάδα προς μεγάλη όμως απογοήτευση των φιλοβασιλικών της Εθνικής Παράταξης – η «μάχη» για την αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες που ακολούθησε αρκετά χρόνια αργότερα, το 2000, με συμπρωταγωνιστή τον τότε αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο – το ονοματολογικό των Σκοπίων, τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία (1992, 2018, 2019) και η αντίθεση στη Συμφωνία των Πρεσπών – η υπόθεση Οτσαλάν (1999) – τα Ιμια (1996) και οι ελληνοτουρκικές κρίσεις που είχαν προηγηθεί το 1976 και το 1987 με το Χόρα/Σισμίκ/Πίρι Ρέις – η διάλυση της Γιογκοσλαβίας – οι κηδείες χουντικών – το μεταναστευτικό – τα τρία μνημόνια (2010, 2012, 2015) που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση με τους πιστωτές της – οι αντιεμβολιαστικές κραυγές της πανδημικής περιόδου – η woke ατζέντα ως ιδεολογικός εχθρός – η αντίθεση στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση στη Ρωσία του Πούτιν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία – τα «συνέδρια γονιμότητας» αλλά και ο νόμος για τους πολιτικούς γάμους των ομοφύλων ζευγαριών που έγινε πράξη πριν από λίγους μήνες… ήταν θέματα γύρω από τα οποία συσπειρώθηκαν κομμάτια της ευρύτερης ελληνικής δεξιάς σε μια προσπάθεια να διαφοροποιηθούν από αυτό που θεωρούσαν σε κάθε περίοδο και κατά περίσταση κυρίαρχο αφήγημα και, κυρίως, να ενισχυθούν πολιτικά μέσα από αυτήν τη διαφοροποίηση…

Η Καθημερινή, 15 Φεβρουαρίου 1992 
Η Καθημερινή, 24 Μαρτίου 1999
Η Καθημερινή, 30 Οκτωβρίου 1998 

«Τα κόμματα που βρίσκονται στα δεξιά της κατεστημένης συντηρητικής Νέας Δημοκρατίας δεν συγκροτούν ομοιογενή πολιτική οικογένεια», έγραφε η καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης του Παντείου, Βασιλική Γεωργιάδου, σε παλαιότερο κείμενό της που είχε δημοσιευτεί το 2014 υπό τον τίτλο «Από την Εθνική Παράταξη, στη Χρυσή Αυγή. Δεξιός λαϊκισμός και εξτρεμισμός στην Ελλάδα της κρίσης» ως υποκεφάλαιο τότε στον συλλογικό τόμο «Ο δεξιός εξτρεμισμός στην Ευρώπη» (εκδ. ΠΟΛΙΣ). Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση ωστόσο, «η συγκεχυμένη εικόνα των ακροδεξιών κομμάτων», που δεν είναι σαφές εάν είναι κατά κυριολεξία υπονομευτές του συστήματος ή λαϊκιστές αρνητές του κατεστημένου, «μεγεθύνει τον αριθμό των δυνητικών ψηφοφόρων τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αλιεύσουν εκλογείς από τη μεγάλη δεξαμενή των δυσαρεστημένων…».

Η Καθημερινή, 1 Ιουλίου 1999

Εν έτει 2024 πια, από «σύγχυση» στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας… άλλο τίποτα.

Ως τις επόμενες βουλευτικές πάντως, τις κανονικά προγραμματισμένες για το 2027, υπάρχει χρόνος για εξελίξεις…

Eικονογράφηση: Michael Kirki

 

​