Θοδωρής Τσομίδης: Πώς «Η Γέννα» ανασύρει την παράδοση Κάφκα

Να κάνει ορατό το αόρατο, κατά το παράδειγμα του μεγάλου του δασκάλου Φραντς Κάφκα, επιχείρησε ο πρωτοεμφανιζόμενος πεζογράφος Θοδωρής Τσομίδης. Το βιβλίο Η Γέννα, Μια ιστορία σε τρεις εποχές (εκδ. Πατάκη) παρατηρεί την πορεία του Έζρα με φόντο το Παρίσι του 1920 και την Ιταλία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αφηγητής και πρωταγωνιστής της ιστορίας (προσιδιάζει περισσότερο σε νουβέλα), ο Έζρα. Η ζωή του ορίζεται από δύο γέννες (ή μήπως δύο θανάτους;). Καταρχήν, σκιάζεται ο ερχομός του στη ζωή καθώς γεννιέται εννιά μήνες μετά το θάνατο της αδελφής του, που πεθαίνει σε βρεφική ηλικία.

Θάνατος και σεξ

«Τα σπίτια που τα ‘χει επισκεφτεί η συμφορά δε λησμονούν ποτέ την παρουσία της. Κρέμεται παντοτινά πάνω απ’ τα κεραμίδια και τις στέγες τους, υπενθυμίζοντας σε κάθε αναπάντεχη τροπή τον πόνο που κάποτε αποσιωπήθηκε», γράφει ο Θοδωρής Τσομίδης ως Έζρα.

Ο φόβος του θανάτου αντιστοιχεί (σύμφωνα με τη φροιδική θεωρία) με την έξαψη του έρωτα. Έτσι,  ο Έζρα δένει τη μοίρα του με τη νεαρή πόρνη, που ονομάζει Σελέστε.

Ερωτισμός

Ο Θοδωρής Τσομίδης επιτρέπει στην πρόζα του ερωτικές περιγραφές. Πρόκειται για παγίδα για τους συγγραφείς. Υπάρχει κίνδυνος η περιγραφή της σεξουαλικής πράξης να φανεί σαχλή αντί ωραία πορνογραφική. Ο Θοδωρής Τσομίδης διατηρεί κομψότητα και εμπλουτίζει την εικόνα με φιλοσοφικό, ψυχολογικό σχολιασμό. Αλλά ο πουριτανισμός στη γλώσσα θα φαινόταν αντιστοίχως άστοχος. Ο Έζρα αντικρίζει και ερωτεύεται μια πόρνη.

«Το πρώτο βράδυ που πήγα στο δωμάτιό της, κάθισα στη λεκιασμένη μπορντώ πολυθρόνα. Αντί να γλιστρήσει στα πόδια μου, η Σελέστε πήρε νωχελικά τη θέση της στο κρεβάτι. Το βλέμμα μου αφέθηκε στη λευκή της επιδερμίδα. Χάιδεψα απαλά το χλωμό της πρόσωπο. Το πρόσωπο ενός κοριτσιού. Ένιωσα να με σουβλίζουν σαν στιλέτο η ντροπή και ο φόβος της για τον ξένο άντρα που ζητούσε χόρταση. Η απειρία της, η απορία της αν έπαιζε σωστά το ρόλο της. Και αυτή της η απειρία με ερέθιζε ακόμα περισσότερο

…

Η Σελέστε έμεινε μαρμαρωμένη από τον τρόμο και την ανημποριά. Τα μάτια της φάνηκαν οριστικά θλιμμένα. Σελέστε.».

Ο Κάφκα

Ο Θοδωρής Τσομίδης καταφέρνει να διατηρήσει μια ατμόσφαιρα στο βιβλίο και αισθάνεται κανείς ότι κάτι άλλο κρύβεται πίσω από κάθε λέξη.

Όπως ο Κάφκα που τόσο θαυμάζει ο συγγραφέας (κατά δική του ομολογία), προσπαθεί να συλλάβει την αόρατη πραγματικότητα, έξω από τον απατηλό κόσμο των φαινομένων.

Ο Κάφκα το πετυχαίνει με την τρομακτική ακρίβεια των περιγραφών και τη διόγκωσή τους. Ο Θοδωρής Τσομίδης αντιθέτως προσεγγίζει το θέμα του με την αφαίρεση και τις αρχετυπικές μορφές του Έζρα και της Σελέστε.

Ο καλλιτέχνης της πείνας

Ο συγγραφέας (και καθηγητής Δικαίου), έχει σημειώσει τα εξής για την επιρροή του Κάφκα στη ζωή του: «Διάβασα πρώτη φορά τον Καλλιτέχνη της Πείνας στο Λύκειο. Μέχρι και σήμερα κανένα πεζό που διάβασα έκτοτε δεν μπόρεσε να πάρει την θέση του στην καρδιά μου. Ο Καλλιτέχνης της Πείνας στάθηκε για μένα αφετηρία πολλών γραπτών και μεταφράσεων».

Τελικά το έργο μεταφράστηκε από τον ίδιο για τις εκδόσεις Gutenberg.

Ο Θοδωρής Τσομίδης υπήρξε πολλά χρόνια μαθητής στα εργαστήρια γραφής του συγγραφέα Θανάση Τσιαρίδη. Ο ίδιος λοιπόν παρατηρεί τα εξής για το νέο αυτό βιβλίο:

«Πρόκειται για την ιστορία µιας αλλόκοτης σκοτεινής γέννας εν µέσω θανάτων — µια ιστορία που αρθρώνεται στην απώλεια, το πένθος, στην ερωτική παραφορά, τη δυστοκία της αγάπης, τη µαταιωµένη ανάγκη µιας λύτρωσης.

Και µια αφήγηση που εκκινεί από τις παγίδες του Κάφκα και το τροµώδες παραλήρηµα του Χειµωνά προκειµένου να µεταφέρει είτε την ιστορία που εξαγγέλλει, είτε κάτι άλλο».

Δεν θα σιωπησουμε ποτέ

Ο Θοδωρής Τσομίδης γεννήθηκε το 1994 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο και διεθνές δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν.

Έχει μεταφράσει έργα των Κάφκα, Σβάιτσερ, Γιέρινγκ, καθώς και τις προκηρύξεις της οργάνωσης Λευκό Ρόδο («Δε θα σιωπήσουμε ποτέ». Οι Προκηρύξεις του Λευκού Ρόδου (1942-1943), Εκδ. Πατάκη, 2019).

Κείμενά του (πολιτικά και αισθητικά δοκίμια) κυκλοφορούν σε έντυπες εκδόσεις και στο διαδίκτυο.

Διδάσκει δίκαιο προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λάιντεν, όπου και εργάζεται ως ερευνητής.

Κυρίως όμως παραμένει ένας αισθητικός της τέχνης. Όπως τουλάχιστον πρόδηλα αποδεικνύουν τα δεκάδες σεμινάρια που έχει παραδαδόσει και ο ίδιος στα εργαστήρια του Τριαρίδη.

Από τον Όμηρο ως τον Σαίξπηρ

«Σε αυτά τα σεμινάρια μίλησα σχεδόν για κάθε πτυχή του δυτικού πολιτισμού: για λογοτεχνία, για ζωγραφική, για θέατρο, για κινηματογράφο, για Ιστορία, για θρησκεία, για φιλοσοφία, για αλχημεία, για πορνογραφία, για γεωπολιτική, για σημειολογία – για τον ~Θεό~ και τον ~Διάβολο~, για τον Παράδεισο και την Κόλαση, για την τραγωδία και τον Μπέκετ, για τον Σαίξπηρ και τον Ταρκόφσκι, για τον Δάντη και τον Κάφκα, για τον Τζιότο και για τον Τσέχοφ, για τα Ομηρικά Έπη και για το Ολοκαύτωμα.

Ένα ατέλειωτο και χαοτικό συνθεμα σκέψεων, στοχασμών, συνδέσεων και επαγωγών μοιράστηκε σε κοντά 5.000 χιλιάδες ανθρώπους στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα».

Για κάποιο περίεργο λόγο φαίνεται ότι η Γέννα συνθέτει με τρόπο αφηρημένο και ποιητικό τη γνώση αυτή και την παρακαταθήκη της.

Πληροφορίες

Τσομίδης Θοδωρής

Η Γέννα

Εκδόσεις Πατάκη 2024

​

Να κάνει ορατό το αόρατο, κατά το παράδειγμα του μεγάλου του δασκάλου Φραντς Κάφκα, επιχείρησε ο πρωτοεμφανιζόμενος πεζογράφος Θοδωρής Τσομίδης. Το βιβλίο Η Γέννα, Μια ιστορία σε τρεις εποχές (εκδ. Πατάκη) παρατηρεί την πορεία του Έζρα με φόντο το Παρίσι του 1920 και την Ιταλία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αφηγητής και πρωταγωνιστής της ιστορίας (προσιδιάζει περισσότερο σε νουβέλα), ο Έζρα. Η ζωή του ορίζεται από δύο γέννες (ή μήπως δύο θανάτους;). Καταρχήν, σκιάζεται ο ερχομός του στη ζωή καθώς γεννιέται εννιά μήνες μετά το θάνατο της αδελφής του, που πεθαίνει σε βρεφική ηλικία.

Θάνατος και σεξ

«Τα σπίτια που τα ‘χει επισκεφτεί η συμφορά δε λησμονούν ποτέ την παρουσία της. Κρέμεται παντοτινά πάνω απ’ τα κεραμίδια και τις στέγες τους, υπενθυμίζοντας σε κάθε αναπάντεχη τροπή τον πόνο που κάποτε αποσιωπήθηκε», γράφει ο Θοδωρής Τσομίδης ως Έζρα.

Ο φόβος του θανάτου αντιστοιχεί (σύμφωνα με τη φροιδική θεωρία) με την έξαψη του έρωτα. Έτσι,  ο Έζρα δένει τη μοίρα του με τη νεαρή πόρνη, που ονομάζει Σελέστε.

Ερωτισμός

Ο Θοδωρής Τσομίδης επιτρέπει στην πρόζα του ερωτικές περιγραφές. Πρόκειται για παγίδα για τους συγγραφείς. Υπάρχει κίνδυνος η περιγραφή της σεξουαλικής πράξης να φανεί σαχλή αντί ωραία πορνογραφική. Ο Θοδωρής Τσομίδης διατηρεί κομψότητα και εμπλουτίζει την εικόνα με φιλοσοφικό, ψυχολογικό σχολιασμό. Αλλά ο πουριτανισμός στη γλώσσα θα φαινόταν αντιστοίχως άστοχος. Ο Έζρα αντικρίζει και ερωτεύεται μια πόρνη.

«Το πρώτο βράδυ που πήγα στο δωμάτιό της, κάθισα στη λεκιασμένη μπορντώ πολυθρόνα. Αντί να γλιστρήσει στα πόδια μου, η Σελέστε πήρε νωχελικά τη θέση της στο κρεβάτι. Το βλέμμα μου αφέθηκε στη λευκή της επιδερμίδα. Χάιδεψα απαλά το χλωμό της πρόσωπο. Το πρόσωπο ενός κοριτσιού. Ένιωσα να με σουβλίζουν σαν στιλέτο η ντροπή και ο φόβος της για τον ξένο άντρα που ζητούσε χόρταση. Η απειρία της, η απορία της αν έπαιζε σωστά το ρόλο της. Και αυτή της η απειρία με ερέθιζε ακόμα περισσότερο

…

Η Σελέστε έμεινε μαρμαρωμένη από τον τρόμο και την ανημποριά. Τα μάτια της φάνηκαν οριστικά θλιμμένα. Σελέστε.».

Ο Κάφκα

Ο Θοδωρής Τσομίδης καταφέρνει να διατηρήσει μια ατμόσφαιρα στο βιβλίο και αισθάνεται κανείς ότι κάτι άλλο κρύβεται πίσω από κάθε λέξη.

Όπως ο Κάφκα που τόσο θαυμάζει ο συγγραφέας (κατά δική του ομολογία), προσπαθεί να συλλάβει την αόρατη πραγματικότητα, έξω από τον απατηλό κόσμο των φαινομένων.

Ο Κάφκα το πετυχαίνει με την τρομακτική ακρίβεια των περιγραφών και τη διόγκωσή τους. Ο Θοδωρής Τσομίδης αντιθέτως προσεγγίζει το θέμα του με την αφαίρεση και τις αρχετυπικές μορφές του Έζρα και της Σελέστε.

Ο καλλιτέχνης της πείνας

Ο συγγραφέας (και καθηγητής Δικαίου), έχει σημειώσει τα εξής για την επιρροή του Κάφκα στη ζωή του: «Διάβασα πρώτη φορά τον Καλλιτέχνη της Πείνας στο Λύκειο. Μέχρι και σήμερα κανένα πεζό που διάβασα έκτοτε δεν μπόρεσε να πάρει την θέση του στην καρδιά μου. Ο Καλλιτέχνης της Πείνας στάθηκε για μένα αφετηρία πολλών γραπτών και μεταφράσεων».

Τελικά το έργο μεταφράστηκε από τον ίδιο για τις εκδόσεις Gutenberg.

Ο Θοδωρής Τσομίδης υπήρξε πολλά χρόνια μαθητής στα εργαστήρια γραφής του συγγραφέα Θανάση Τσιαρίδη. Ο ίδιος λοιπόν παρατηρεί τα εξής για το νέο αυτό βιβλίο:

«Πρόκειται για την ιστορία µιας αλλόκοτης σκοτεινής γέννας εν µέσω θανάτων — µια ιστορία που αρθρώνεται στην απώλεια, το πένθος, στην ερωτική παραφορά, τη δυστοκία της αγάπης, τη µαταιωµένη ανάγκη µιας λύτρωσης.

Και µια αφήγηση που εκκινεί από τις παγίδες του Κάφκα και το τροµώδες παραλήρηµα του Χειµωνά προκειµένου να µεταφέρει είτε την ιστορία που εξαγγέλλει, είτε κάτι άλλο».

Δεν θα σιωπησουμε ποτέ

Ο Θοδωρής Τσομίδης γεννήθηκε το 1994 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο και διεθνές δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν.

Έχει μεταφράσει έργα των Κάφκα, Σβάιτσερ, Γιέρινγκ, καθώς και τις προκηρύξεις της οργάνωσης Λευκό Ρόδο («Δε θα σιωπήσουμε ποτέ». Οι Προκηρύξεις του Λευκού Ρόδου (1942-1943), Εκδ. Πατάκη, 2019).

Κείμενά του (πολιτικά και αισθητικά δοκίμια) κυκλοφορούν σε έντυπες εκδόσεις και στο διαδίκτυο.

Διδάσκει δίκαιο προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Λάιντεν, όπου και εργάζεται ως ερευνητής.

Κυρίως όμως παραμένει ένας αισθητικός της τέχνης. Όπως τουλάχιστον πρόδηλα αποδεικνύουν τα δεκάδες σεμινάρια που έχει παραδαδόσει και ο ίδιος στα εργαστήρια του Τριαρίδη.

Από τον Όμηρο ως τον Σαίξπηρ

«Σε αυτά τα σεμινάρια μίλησα σχεδόν για κάθε πτυχή του δυτικού πολιτισμού: για λογοτεχνία, για ζωγραφική, για θέατρο, για κινηματογράφο, για Ιστορία, για θρησκεία, για φιλοσοφία, για αλχημεία, για πορνογραφία, για γεωπολιτική, για σημειολογία – για τον ~Θεό~ και τον ~Διάβολο~, για τον Παράδεισο και την Κόλαση, για την τραγωδία και τον Μπέκετ, για τον Σαίξπηρ και τον Ταρκόφσκι, για τον Δάντη και τον Κάφκα, για τον Τζιότο και για τον Τσέχοφ, για τα Ομηρικά Έπη και για το Ολοκαύτωμα.

Ένα ατέλειωτο και χαοτικό συνθεμα σκέψεων, στοχασμών, συνδέσεων και επαγωγών μοιράστηκε σε κοντά 5.000 χιλιάδες ανθρώπους στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα».

Για κάποιο περίεργο λόγο φαίνεται ότι η Γέννα συνθέτει με τρόπο αφηρημένο και ποιητικό τη γνώση αυτή και την παρακαταθήκη της.

Πληροφορίες

Τσομίδης Θοδωρής

Η Γέννα

Εκδόσεις Πατάκη 2024