Το «κουβάρι» της Συρίας: Η Δύση ψάχνεται για νέα πολιτική, ενώ διαφαίνεται νέα σύγκρουση

Από όλες τις εστίες αναταραχής που η κυβέρνηση Μπάιντεν χρειάστηκε, ή ανέμενε να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί τα τελευταία χρόνια στην υφήλιο, μια χώρα ήταν εκτός λίστας: η Συρία, σχολιάζει η Washington Post. 

Μια υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία, που ξεκίνησε μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 2011, ήταν ετοιμοθάνατη. Οι γραμμές που τέμνουν τη χώρα σε σφαίρες επιρροής μεταξύ παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων δεν είχαν αλλάξει σημαντικά για χρόνια. Οι αραβικές κυβερνήσεις που κάποτε επεδίωκαν να απομακρύνουν τον υποστηριζόμενο από το Ιράν πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ είχαν αρχίσει να τον αγκαλιάζουν.

Αμηχανία της Δύσης 

Η αιφνίδια επίθεση που ξεκίνησε η ισλαμιστική αντάρτικη ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) οδηγώντας στην κατάρρευση της κυβέρνησης και των στρατιωτικών δυνάμεων του Άσαντ σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, οδήγησε τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να προσπαθούν να δουν τι να κάνουν, με την κυβέρνηση Μπάιντεν πρώτη απ’ όλες. 

Ανώτεροι διπλωμάτες των ΗΠΑ έχουν σπεύσει στην περιοχή, ξεκινώντας συζητήσεις στην Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο, το Ιράκ και το Ισραήλ. Η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία συμμετέχουν επίσης σε συνομιλίες σχετικά με μια προσπάθεια διατήρησης της σταθερότητας στη Συρία και την προσπάθεια προώθησης κάποιου είδους πολιτικής μετάβασης.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, του οποίου την εκ περιτροπής προεδρία ασκούν προς το παρόν οι Ηνωμένες Πολιτείες, πραγματοποίησε συνεδρίαση κεκλεισμένων των θυρών τη Δευτέρα το απόγευμα με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για τη Συρία και τον επικεφαλής των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ που είναι υπεύθυνοι για την παρακολούθηση της εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Συρίας από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973.

Από την πτώση του Άσαντ, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει περιορισμένες εισβολές στη ζώνη ασφαλείας που παρακολουθείται από τον ΟΗΕ από τα Υψίπεδα του Γκολάν – συριακό έδαφος που κατέλαβαν κατά τη διάρκεια του πολέμου και αργότερα προσαρτήθηκε – και έχουν πραγματοποιήσει αεροπορικές επιδρομές στοχεύοντας αυτό που το Ισραήλ αποκαλεί ύποπτες θέσεις χημικών όπλων και πυραύλων στη Συρία ώστε να μην «πέσουν σε λάθος χέρια», σύμφωνα με τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ.

Ο Ρότζερ Κάρστενς, ο επικεφαλής διαπραγματευτής για τους ομήρους των ΗΠΑ, προσγειώθηκε στη Βηρυτό για να συντονίσει τις προσπάθειες για να βρει τον Όστιν Τάις, έναν Αμερικανό δημοσιογράφο που απήχθη στη Συρία πριν από δώδεκα χρόνια. Είναι μόνο ένα άτομο μεταξύ δεκάδων χιλιάδων, αν όχι εκατοντάδων χιλιάδων, Σύρων που εξαφανίστηκαν υπό το βάναυσο καθεστώς του Άσαντ και των οποίων οι οικογένειες τους αναζητούν τώρα απεγνωσμένα καθώς οι πόρτες των φυλακών ανοίγουν.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ αποσφράγισε τη Δευτέρα κατηγορίες εναντίον, όπως είπε, δύο υψηλόβαθμων αξιωματούχων του Άσαντ, κατηγορώντας τους για συνωμοσία για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου εναντίον Αμερικανών πολιτών και άλλων προσώπων μεταξύ 2012 και 2019.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει συντονίσει την ασφαλή διέλευση στην ανατολική Συρία για δεκάδες χιλιάδες Σύρους που εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό λόγω της σύγκρουσης στη Δύση.

Εν τω μεταξύ, ο στρατός των ΗΠΑ, ο οποίος διατηρεί μια δύναμη περίπου 800 στρατιωτών σε διάφορες τοποθεσίες στην ανατολική Συρία, συντόνισε και επέτρεψε σε μια συμμαχική πολιτοφυλακή να καταλάβει στρατηγικά εδάφη που κατείχαν για χρόνια ο Άσαντ και η Τεχεράνη, και ενθάρρυνε το γειτονικό Ιράκ να αποτρέψει το ιρανικές και υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές να διασχίσουν τα σύνορα προς τη Συρία, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους.

Οι αμερικανικές στρατιωτικές προσπάθειες μέχρι στιγμής έχουν επικεντρωθεί στην αποτροπή των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους που βρίσκονται στην ανατολική Συρία από το να επωφεληθούν από το χάος. Την Κυριακή, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαπέλυσαν δεκάδες αεροπορικές επιδρομές εναντίον μαχητών του Ισλαμικού Κράτους.

Υπάρχουν όμως και άλλες προφανείς επιλογές -ή επιθυμίες- για τη διαχείριση της κατάστασης. «Σε τελική ανάλυση, αυτή είναι μια διαδικασία που πρέπει να καθοδηγηθεί από Σύρους, όχι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, είτε από καμία άλλη χώρα στην περιοχή», δήλωσε τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ, ουσιαστικά επαναλαμβάνοντας  δηλώσεις που είχαν γίνει πριν από περισσότερο από μια δεκαετία όταν η κυβέρνηση Ομπάμα προσπάθησε να οδηγήσει τη Συρία σε μια ειρηνική, δημοκρατική επίλυση. 

«Και αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να καταστήσουμε σαφές ότι θα στηρίξουμε τον συριακό λαό σε αυτή την πορεία προς ένα καλύτερο μέλλον», τόνισε ο Μίλερ. «Θα προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας ενώ το κάνουμε αυτό, θα βεβαιωθούμε ότι το ISIS δεν θα επανεμφανιστεί», είπε. «Αλλά δεν εναπόκειται στις Ηνωμένες Πολιτείες να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους ή να πιέσουν για να υπαγορεύσουν οποιαδήποτε οδό προς τα εμπρός».

Ο Αμερικανός αξιωματούχος πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα ήθελε να δει «στο εξής αποκλιμάκωση» και αποθαρρύνει οποιαδήποτε ομάδα από το να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την αναταραχή επιχειρώντας να διεκδικήσει νέα εδάφη.

Αυτό περιλαμβάνει την ίδια την HTS, η οποία κάποτε ήταν ευθυγραμμισμένη με την Αλ Κάιντα και της οποίας ο αρχηγός είχε δεσμούς στο παρελθόν με ηγέτες του Ισλαμικού Κράτους. Ο Μίλερ σημείωσε ότι η HTS έλεγε εσχάτως «τα σωστά πράγματα», αλλά ότι οι μελλοντικές της ενέργειες παρέμεναν ανοιχτό ζήτημα. Ανέφερε ότι οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Συρίας και η πιθανή επανάληψη των διπλωματικών σχέσεων με τη Δαμασκό ήταν εργαλεία που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Ουάσιγκτον για να προσπαθήσει να ενθαρρύνει τους νέους ηγέτες της Συρίας να προωθήσουν μια πολιτική διαδικασία χωρίς αποκλεισμούς.

Ένας άλλος ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δεν έδωσε καμία ένδειξη ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ήταν διατεθειμένη να επανεκτιμήσει βραχυπρόθεσμα τις πολιτικές της για αποστασιοποιημένο χειρισμό της κατάστασης. 

«Είναι πολύ νωρίς για να πούμε εάν οι υποσχέσεις του HTS για πλουραλισμό και δημοκρατία θα τηρηθούν και ποιοι είναι οι ευρύτεροι στόχοι της οργάνωσης», σχολίασε ο συγκεκριμένος αξιωματούχος. «Δεν πρόκειται να βγάλουμε ακόμα συμπεράσματα».

Εγκαταλελειμμένα ρωσικά όπλα; 

Ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος παρατήρησε ότι αξιωματούχοι του Μπάιντεν είχαν «εποικοδομητικές» συνομιλίες με την ομάδα του νέου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη Συρία. Ο Τραμπ, ο οποίος ως πρόεδρος το 2017 ενέκρινε την εκτόξευση 59 πυραύλων κρουζ σε αεροπορική βάση της Συρίας καθώς αμερικανικές πληροφορίες εκτιμούσαν ότι ο Άσαντ είχε εξαπολύσει από εκεί επιθέσεις με χημικά όπλα εναντίον του λαού του, έγραψε σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την περασμένη εβδομάδα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κρατηθούν έξω από τη σύγκρουση. «ΑΥΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΑΣ. ΑΦΗΣΤΕ ΤΟΝ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ. ΜΗΝ ΕΜΠΛΑΚΕΙΤΕ» δήλωσε χαρακτηριστικά. 

Το Πεντάγωνο αποτελεί μέρος μιας συλλογικής προσπάθειας μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών που αξιολογούν τις διάφορες ένοπλες οργανώσεις στη Συρία για να καθορίσουν πιθανούς εταίρους που ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, δήλωσε αξιωματούχος του Πενταγώνου, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ένας άλλος Αμερικανός αξιωματούχος είπε ότι εξετάζουν πόσο εξοπλισμό και όπλα η Ρωσία, η οποία υποστήριζε εδώ και καιρό τον Άσαντ και έχει αρκετές στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, μπόρεσε να πάρει μαζί της όταν δυνάμεις της αποχώρησαν λόγω της προέλασης της HTS. Οτιδήποτε έμεινε πίσω θα μπορούσε μια μέρα να στραφεί εναντίον των δυνάμεων των ΗΠΑ ή των συμμάχων τους, ανάλογα σε ποιανού τα χέρια θα πέσει, προειδοποίησε.

Η Σαμπρίνα Σινγκ, εκπρόσωπος του Πενταγώνου, είπε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επικοινωνούν απευθείας με την HTS, αλλά έχουν «ανθρώπους της σε άλλες ομάδες που έχουν τρόπους να μεταδίδουν μηνύματα σε αυτήν, αλλά και σε άλλες ομάδες ανταρτών».

Κίνδυνος νέας σύγκρουσης

Οι περιφερειακοί εταίροι είναι επίσης ένα «κουβάρι» στη δίνη των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη Συρία – οι περισσότεροι από αυτούς σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Η Ιορδανία έχει δεσμούς με αντάρτες στη νότια Συρία, και η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν εδώ και καιρό ομάδες στο βορρά κατά μήκος των τουρκικών συνόρων που ήταν εχθρικές στον Άσαντ, αλλά και εχθρικές μεταξύ τους. 

Ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) και οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) – Σύροι Κούρδοι τους οποίους η Άγκυρα θεωρεί τρομοκράτες – αντιμάχονται ο ένας τον άλλον εδώ και χρόνια. Ταυτόχρονα με τη δράση της HTS, ο SNA εξαπέλυσε αυτό που αποκάλεσε «Επιχείρηση Αυγή της Ελευθερίας» εναντίον περιοχών των SDF κατά μήκος των συνόρων.

Η Τουρκία, η οποία είναι επίσης υποστηρικτής της HTS, υποστήριξε την επίθεση του SNA κατά των δυνάμεων των SDF στη βόρεια συνοριακή πόλη Μανμπίτζ και στο ανατολικό τμήμα της επαρχίας του Χαλεπίου τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με αναφορές του αραβικού Τύπου. Το Reuters ανέφερε τη Δευτέρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία κατέληξαν σε συμφωνία για να εξασφαλίσουν την ασφαλή αποχώρηση των SDF από τη Μανμπίτζ στην ανατολική όχθη του ποταμού Ευφράτη.

Σε συνομιλίες με την Τουρκία, η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί να αποφύγει μια άμεση αντιπαράθεση SNA και SDF που θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή και να υπονομεύσει τις υπό την ηγεσία των Κούρδων συριακές μαχητικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των SDF, που φρουρούν το  στρατόπεδο αλ Χολ και άλλες φυλακές στη βορειοανατολική Συρία όπου κρατούνται χιλιάδες Ισλαμιστές μαχητές.

Αλλά η οργάνωση SDF, αν και είναι τώρα πιθανώς η καλύτερα οπλισμένη και πιο ομοιογενής δύναμη στη Συρία, θα μπορούσε να δοκιμαστεί εάν η Τουρκία, η HTS ή και οι δύο, τη θέσουν στο στόχαστρο, σχολίασε στη Washington Post ο Κένεθ «Φρανκ» ΜακΚένζι, ένας απόστρατος στρατηγός που διοικούσε τις δυνάμεις των ΗΠΑ στην περιοχή από το 2019 έως 2022.

«Η πρώτη πρόκληση οποιασδήποτε χώρας είναι να ανακτήσει την πλήρη κυριαρχία της», είπε, προειδοποιώντας ότι η HTS μπορεί να μην αφήσει τους Κούρδους ανενόχλητους στην ημιαυτόνομη βορειοανατολική περιοχή που ελέγχουν εδώ και αρκετά χρόνια. «Οι εξτρεμιστικές ομάδες τείνουν να παραμείνουν εξτρεμιστικές» σημείωσε. 

Πηγή: The Washington Post

TAGS:
The Washington Post
Συρία
Μπασάρ αλ Άσαντ