Το μεγάλο καλάθι του Τραμπ και το μικρό του ρεαλισμού

Πάμπολλα θα γραφτούν στις επόμενες ημέρες, εβδομάδες, μήνες για την καθαρή εκλογική επικράτηση του Τραμπ. Το φαινόμενο όπου μία κοινωνία επέλεξε την βίαιη και διχαστική ρητορική ως αντιπροσωπευτική της μεθόδου διακυβέρνησης που επιθυμεί και των στόχων που επιθυμεί να εκπληρωθούν θα αναλυθεί ad nauseum.

Οι θέσεις των ιδεολογικών αντιπάλων του Τραμπ έχουν ήδη κατατεθεί και καλύπτουν μία ευρεία γκάμα απαισιοδοξίας. Από την Ruth ben Ghiat που προβλέπει πογκρόμ πολιτικών αντιπάλων και κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης μέχρι τον J.K. Galbraith που πήγε νωρίς για ύπνο γιατί το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Κάπου, ανάμεσα στα δύο άκρα είναι ο Azim Huq υποστηρίζοντας ότι η δημοκρατία άνετα επιλέγει δρόμους αυτοκαταστροφής. Παρατήρηση διεισδυτική, όχι όμως για όσους έχουν ασχοληθεί με την ιστορία της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα.

Σε πολιτικούς όρους, η εκλογή του Τραμπ έδειξε πως το πολιτικό κέντρο κατέρρευσε—αποτέλεσμα εξελίξεων που ανάγονται τουλάχιστον στην δεκαετία του 1990. Σε οικονομικούς όρους, η εκλογή του Τραμπ έδειξε ότι ο καπιταλισμός του 21ου αιώνα υπονομεύει την δημοκρατία. Η διαλεκτική είναι σαφής. Το παράδοξο είναι ότι οι «καταραμένοι της γης» εξέλεξαν ως σωτήρα έναν άνθρωπο που ουδόλως ενδιαφέρεται γι’ αυτούς. Η δεύτερη τετραετία Τραμπ θα χαρακτηριστεί από αντιθέσεις και συγκρούσεις πολύ πιο εκτεταμένες και έντονες σε σύγκριση με την πρώτη. Και επειδή ο Τραμπ και οι συνεταίροι του δεν θα μπορέσουν να εκπληρώσουν τις άμεσες και έμμεσες υποσχέσεις τους, είναι πολύ πιθανό ότι η Αμερική θα περάσει περίοδο πολιτικής, κοινωνικής και, ίσως, οικονομικής κάθαρσης.

Μία πρώτη ανάλυση δείχνει ότι, στην πλειοψηφία τους, οι πληθυσμιακές ομάδες που είναι στα τελευταία σκαλοπάτια της οικονομικής και κοινωνικής ιεραρχίας στήριξαν τον Τραμπ. Στο θέμα της μετανάστευσης μάλλον θα τις ικανοποιήσει—με τις απελάσεις (που θα γίνουν) και το κλείσιμο των συνόρων (που θα ολοκληρωθεί). Η επίπτωση στην αγορά εργασίας, όμως, θα είναι αρνητική. Η πιθανότητα είναι πως θα πιέσει τις αμοιβές προς τα επάνω, με επιπτώσεις στο κόστος, οπότε και στην ζήτηση, και στην διεθνή ανταγωνιστικότητα.

Οι δασμοί, που επίσης θα επιβληθούν, θα έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Η δε μείωση των επιτοκίων που ήρθε σε φάση ανάκαμψης της οικονομίας είναι πολύ πιθανό ότι θα τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό. Ίσως να αποδειχθεί ότι η κεντρική τράπεζα δεν έχει εκτιμήσει ορθά την εναρμόνιση της με τις φάσεις συγκυρίας της οικονομίας. Εξάλλου, δεν θα είναι η πρώτη φορά που επεκτατικές πολιτικές υιοθετούνται ενώ η οικονομία είναι σε φάση ανάπτυξης. Έτσι, ένας από τους κύριους λόγους για τη νίκη του Τραμπ, δηλαδή ο φόβος για τον πληθωρισμό, είναι αμφίβολο αν θα τιθασευτεί.

Μία ιδιαίτερα επικίνδυνη εξέλιξη, πάντως, αφορά το χρέος. Αν ο Τραμπ προσχωρήσει με την ανανέωση των μειώσεων φόρων που είχε νομοθετήσει στην πρώτη τετραετία του και προχωρήσει μάλιστα σε νέες, οι ανισότητες θα αυξηθούν ξανά με οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις, ενώ θα προστεθεί και νέα πηγή πληθωριστικής πίεσης.

Οι Δημοκρατικοί και ήταν άτυχοι και έκαναν λάθη. Ο Μπάιντεν κράτησε την Χάρις στο παρασκήνιο, μέχρι που της έδωσε με καθυστέρηση και πιεζόμενος το χρίσμα. Η αντινομία (και από την πλευρά της δημοκρατίας) είναι σαφής. Η Χάρις και να ήθελε δεν μπορούσε να αποκηρύξει τις πολιτικές του Μπάιντεν. Ο ίδιος ο Μπάιντεν έπεσε, μεταξύ άλλων, θύμα της χρονικής καθυστέρησης του κύκλου οικονομικής συγκυρίας. Ο πληθωρισμός προήλθε πρωταρχικά από τις μεθόδους αντιμετώπισης της πανδημίας (που ουσιαστικά αφορούσε τον Τραμπ) και ο έλεγχος του με την συνεπαγόμενη ανάπτυξη ήρθε πολύ αργά για να ωφεληθεί ο νυν πρόεδρος. Από αυτήν την πλευρά της οικονομίας, οι πρώτοι μήνες του Τραμπ θα είναι έτσι γι’ αυτόν περίοδος που θα δρέψει φρούτα που καλλιεργούσαν άλλοι. Μεσοπρόθεσμα, όμως, δεν θα μπορέσει, τουλάχιστον με βάση όσα έχει ήδη ανακοινώσει, να εκπληρώσει τις προσδοκίες που με έλλειψη ρεαλισμού έχουν οι Λατινοαμερικάνοι και οι Αφροαμερικάνοι από τον Τραμπ.

Λίγα εμπόδια θα συναντήσει στον αναμενόμενο αυταρχισμό του και στις εκδηλώσεις εκδικητικότητας. Ο διχασμός αποδυνάμωσε την κοινωνία πολιτών, ο ίδιος ο Τραμπ και οι συνεργοί του στο Κογκρέσο ιδεολογικοποίησαν την Δικαιοσύνη. Με την επίσης αναμενόμενη μείωση των ομοσπονδιακών κανονισμών, μόνο οι δημοκρατικές πολιτείες – π.χ. της Καλιφόρνιας—θα αποτελέσουν αγκάθι στα σχέδια του Τραμπ. Ας μην εκπλαγούμε αν η έννοια της Ομοσπονδίας υποχωρήσει με τον Τραμπ.

Διαβάστε επίσης

Με αγωνία θα αντιμετωπίσει το 2025 η οικονομία μας